ASIA | Duyu Muayenesi

ASIA | Duyu Muayenesine bakılırken 28 dermatomda 56 anahtar nokta değerlendirilir (C2’den S4-5’e). Kemik anatomik belirteçlerle ilişkilerine göre lokalize edilirler. Anahtar duyu noktası herhangi bir nedenle değerlendirilemiyorsa (alçı, laserasyon veya amputasyon gibi) dermatom içinde başka bir nokta değerlendirilir ve not edilir.

• C2: Oksipital protuberensin em az 1 cm laterali (ya da kulağın 3 cm arkası)
• C3: Supraklaviküler fossa (klavikula arkasında) ve orta klaviküler hatta
• C4: Akromiyoklaviküler eklem üzeri

• C5: Antekübital fossa lateral (radial) kenarı (dirsek çizgisinin hemen proksimali)
• C6: Başparmak, dorsal yüz, proksimal falanks
• C7: Orta parmak, dorsal yüz, proksimal falanks
• C8: Küçük parmak, dorsal yüz, proksimal falanks

• T1: Antekübital fossa medial (ulnar) kenarı, humerus medial epikondilinin hemen proksimali
• T2: Aksilla apeksi

• T3: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 3. interkostal aralıkta (İA)
• T4: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 4. İA (meme ucu hizası)
• T5: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 5. İA (T4 ve T6’nın orta noktası)
• T6: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 6. İA (ksifosternum seviyesi)
• T7: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 7. İA (T6 ve T8’in orta noktası)
• T8: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 8. İA (T6 ve T10’un orta noktası)
• T9: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 9. İA (T8 ve T10’un orta noktası)
• T10: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 10.  İA (umblikus)
• T11: Orta kalaviküler hat üzerinde ve 11.  İA (T10 ve T12’nin orta noktası)
• T12: Orta kalaviküler hat üzerinde, inguinal ligament orta noktası

• L1: T12 ve L2 duyusal anahtar noktaları arasındaki uzaklığın ortası
• L2: Anterior-medial uylukta, inguinal ligamanın (T12) orta noktası ile medial femoral kondil arasındaki hattın orta noktası
• L3: Dizin üzerinde medial femoral kondil üzeri

• L4: Medial malleol
• L5: Ayağın sırtında 3. metatarsofalangeal eklem

• S1: Lateral topuk (kalkaneus)
• S2: Popliteal fossanın orta noktası

• S3: İskial tüberosita veya infragluteal kıvrım
• S4-5: Perianal bölge, mukokütanöz bileşkenin 1 cm’den az laterali (tek seviye kabul edilir)

 

Hafif Dokunma Duyusu:

Pamuk parçası, ucuna pamuk sarılı çubuk, parmak ucu ya da kağıt mendil ile bakılabilir, hangi materyalin kullanıldığı kaydedilir. Hasta supin pozisyondadır. Hastaya yapılacak işlem kısaca anlatıldıktan sonra, muayene eden kişi hastanın yanağına pamuk ile dokunur. Pamuk çok hafif bir şekilde cilt üzerinde bir kez dokundurulur ve bu mesafe 1 cm’yi geçmemelidir. Hastaya ne zaman ve nereye dokunulduğu sorulur. Hafif dokunma duyusunu normal bir şekilde algılayıp algılamadığı hakkında bilgi sahibi olunur. Test hastanın gözleri kapalı ya da görmesi engellenerek uygulanmalıdır.

Hafif dokunma duyusu hasta sorgulaması:
– Dokunduğumu hissettiğiniz zaman söyleyin.
– Hissettiğiniz dokunma yüzünüzde duyduğunuzla aynı mı yoksa farklı mı?
Muayenede her bir anahtar nokta test edilir. Gerektiğinde hastanın yanağına tekrar dokunularak hastanın dokunmaları karşılaştırması istenir. Bulgular aşağıdaki şekilde puanlanır ve muayene formuna kaydedilir:

• 0: Yok. Hasta doğru ve güvenilir bir şekilde dokunmayı tarif edemiyor.
• 1: Bozulmuş. Hasta doğru bir şekilde dokunulduğunu ifade ediyor, fakat yanağa dokunulduğundan farklı olduğunu vurguluyor (daha fazla, daha az gibi…)
• 2: Normal. Hasta doğru bir şekilde dokunmayı ifade ediyor ve yanak ile aynı olduğunu söylüyor.
• TE: Test edilemeyen. Herhangi bir nedene bağlı olarak tam olarak değerlendirilemiyor (alçı, yanık, amputasyon, yara varsa veya hasta yüzünde duyuyu algılayamıyorsa).

 

İğne Batırma Duyusu:

Her seferinde hastaya sivri mi künt mü olduğu, yüzünde hissettiği ile aynı olup olmadığı sorulur.
Puanlama:

• 0: Yok. Hasta çengelli iğnenin keskin ve künt dokunma duyularını ayırt edemez.
• 1: Bozulmuş: Hasta çengelli iğnenin sivri ve künt uçlarını ayırt eder, fakat yüz ile test edilen nokta arasındaki duyularda fark (az ya da çok hissetme) olduğunu belirtir.
• 2: Normal: Hasta çengelli iğnenin sivri ve künt uçlarını tam olarak fark eder ve test edilen nokta ile referans nokta (yüz) arasında fark olmadığını söyler.
• TE: Test edilemeyen.
• Şüpheli durumlarda 10 taneden 8 doğru normal olarak değerlendirilir.

 

Muayenede dikkat edilmesi gerekenler:

• İğne duyusu bakarken hasta dokunulduğunu hissediyor fakat sivri künt ayrımını yapamıyor ise 0 olarak değerlendirilmeli.
• Duyusu bozuk olan dermatomda iğne duyusu değerlendirilirken eğer hasta iğnenin hem künt hem sivri ucunu sivri olarak algılıyorsa; sivri ucu künte göre daha sivri olarak fark ediyorsa 1 (bozulmuş), sivri ve künt ucu ayırt edemiyorsa 0 olarak puanlanır.

 

Sık yapılan hatalar:

• Hastaya yapılan açıklama net olmalıdır.
• Hastanın ifadesi çok net olmadığında yanlış olarak puanlanabilir.
• Çocuklarda değerlendirmek güç olabilir.
• Kognitif bozukluk, eşlik eden TBY, sedasyon, ağrı gibi nedenlerle hasta muayeneyi anlayıp ifade edemeyebilir.
• Hasta yanıtı değerlendirildiğinde yanıtı normal bir zaman aralığında verdiğinden emin olunmalıdır.