Çocuklarda Büyüme ve Gelişme

Çocuklarda Büyüme ve Gelişme

21 Mart 2016 0 Yazar: admin

Çocuklarda Büyüme ve Gelişme; Büyüme beden hacminin ve kitlesinin artması anlamına gelir. Organizmadaki hücrelerin sayı ve büyüklüğünün artması ile ilişkilidir.

Gelişme organ ve dokuların işlevlerinin değişmesidir. Hücre ve dokuların yapı ve bileşimindeki değişikliklerle ilişkilidir.

Çocukluk çağında boy uzaması

  • —Süt çocukluğu evresi
  • —Çocukluk evresi
  • —Ergenlik evresi

Süt çocukluğu evresi

—Yaşamın ilk 2-3 yılında büyüme hızlıdır ancak giderek yavaşlama gösterir.

—Bu evrede büyümeyi doğum öncesi yaşamda etkili olan ve doğumdan sonra da etkileri bir süre devam eden etkenler+ doğum sonrası beslenme durumu etkiler

—Bu evrede büyümeyi en ağırlıklı olarak etkileyen etmen, “BESLENME”dir.

Süt çocukluğu evresi

2-3 yaşlarından 9-10 yaşlarına kadar sürer.

Bu evrede büyüme yavaş ve sabit hızla sürer.

Çevresel etkenler de etkili olmakla beraber boy uzamasını etkileyen en önemli etken “BÜYÜME HORMONU”dur.

Tiroid hormonları hem doğrudan kemik büyümesini hem de dolaylı olarak büyüme hormonunu etkileyerek büyümeyi etkiler

Ergenlik evresi

—Bu evrede büyüme “SEX STEROİDLERİ” ve “BÜYÜME HORMONU”nun bileşik etkisi altındadır.

—Bir süre sonra sex steroidlerinin etkisi ön plana geçer.

 

Büyümenin dönemlere göre ilerlemesi

  • —Doğum öncesi evre
  • —Yaşamın ilk bir yılı
  • —Yaşamın ikinci yılı
  • —Okul öncesi evre
  • —Orta çocukluk dönemi

Doğum öncesi evre

Fetal evre:

  • —Bu evrede hücre sayısında ve büyüklüğünde artma ve pek çok organ sisteminde yapısal yeniden şekillenme gerçekleşir.
  • —12. haftada fetusun cinsiyeti saptanabilir.
  • —Boy uzama hızının doruğu 4. fetal aydadır.
  • —Ağırlık artışının doruk noktası 34. gebelik haftasına rastlar.

Yaşamım ilk bir yılı

  • —Zamanında doğmuş erkek bebekler kız bebeklere göre 150 gr daha ağırdırlar.
  • —Cinsiyete bağlı bu ağırlık farklılığı 34. gestasyon haftasından sonra belirginleşmeye başlar.
  • —Doğum ağırlığı ırk, etnik grup ve aileden aileye farklılık gösterir.

Boy:

  • Zamanında doğmuş bir bebeğin boyu ortalama 50 cm’dir.
  • Yaşamın ilk bir yılında sağlıklı bir bebeğin boyu 25-30 cm artar.
  • İlk  iki trimenonda (üçer aylık dönem) 8’er cm,
  • 3. ve 4. üçer aylık dönemde ise 4’er cm uzar.
  • Bir yaşında çocuğun boyu 0.5 katına (75 cm), 4 yaşında 2 katına (100 cm) çıkar.
  • —Deri altı yağ dokusu doğumdan itibaren artmaya başlar ve 9. ayda en yüksek seviyesine ulaşır.

Yaşamın ikinci yılı

  • —Büyüme hızı yavaşlar ve iştah azalır.
  • —Ortalama bir çocuğun ağırlığı 2.5 kg/yıl artar ve boyu 12/cm yıl uzar.

Okul öncesi evre

2-5 yaş arasında :

  • —Ağırlık: 2 kg/yıl
  • —Boy: 7 cm/yıl artar

Orta çocukluk dönemi

  • —Ağırlık: 3-3.5 kg/yıl
  • —Boy= 5-6 cm/yıl artar
  • —Bu evrede süt dişlerinin kaybı ve kalıcı dişlerin çıkışı gerçekleşir.
  • —Süt dişlerinin kaybı 6 yaş civarında 1. molarlarla başlar.
  • —Kalıcı dişler  4 adet/yıl olarak  çıkarlar

Çocuklarda boy kilo hesaplama

Ağırlık

  • —1-6 yaş: yaş (yıl)x2+8
  • —7-12 yaş: yaş(yıl)x7-5/2

Boy

  • —2-12 yaş: yaş (yıl)x6+77
  • veya
  • —3-6 yaş: yaş(yıl)x5+80
  • —6-11yaş: yaş(yıl)x5+84

—Büyümenin değerlendirilmesi

—Çocuklarda Büyüme ve Gelişme konusunda en önemli şeylerden biride büyümenin değerlendirilmesidir. Çocukta sağlık durumunu bozan etkenler büyümeyi normalden saptırır.Bu nedenle her çocuğun doğumdan itibaren büyümesinin izlenmesi gerekir.

  • —Ağırlık, ağırlık artış hızı,
  • —Boy, boy artış hızı
  • —Baş çevresi, baş çevresi artış hızı
  • —Vücut bölümlerinin oranları
  • —Göğüs çevresi
  • —Büyümenin değerlendirilmesinde büyüme eğrilerinden yararlanılır
  • —Yaşa göre ağırlık
  • —Yaşa göre boy
  • —Boya göre ağırlık
  • —Yaşa göre baş çevresi

—Aynı yaşta ve iyi ortam koşullarında büyümüş normal çocuklar arasında da genetik özelliklerin yarattığı farklılıklar vardır.—Kıyaslamada yalnızca normal ortalama değerlerin kullanılması be nedenle hatalı yorumlamalara yol açar.Sağlıklı çocuklardan elde edilen standart normları oluşturacak tüm ölçümler normal dağılımı gösterecek şekilde ortalama ve ortadan sapma  veya persantil normlar olarak ifade edilirler. —Ölçülen değerler ortalamaya ne kadar yakın olursa çan eğrisinin genişliği o kadar artacaktır. —Ortadan sapma (SD) ölçülen değerin ortalama değerden ne kadar saptığını ifade eder —İdeal bir çan eğrisinde ölçülen değerlerin % 68.2 si ± 1SD sınırları içindedir.

Ölçümlerin yer aldığı aralıklar Aşağıda belirtilen oranlarda ortalamadan sapma gösteren ölçümlerin “Normal” olma olasılığı
SD % SD %
± 1 68.3 ≥ 1 16
± 2 95.4 ≥ 2 2.3
± 3 99.7 ≥ 3 0.13

—Persantil (yüzdelik) eğrileri 

—Persantil : sağlıklı bir toplulukta  belli bir ölçüm değerine (örn: boy= 85 cm)  ulaşabilen bireylerin yüzdesidir.

—Bebeklerde Bunlara Dikkat

  • —Bebeklik döneminde boy yatarak ölçülür.
  • —2-3 yaşında çocuk ayakta durabilir olduğundan ölçümler ayakta alınmaya başlar.
  • —Yatarak yapılan ölçümlerde boy ortalama 1 cm daha uzun saptanır.
  • —Bu nedenle yatarak  ölçümden ayakta ölçüme geçişte bu özellik unutulmamalıdır

—Doğumda iri olan bebekler doğum sonrası 3-6. aydan itibaren persantil eğrilerinde aşağı doğru yer değiştirirler ve 12- 13. ayda kendi persantillerine yerleşirler.— Doğumda küçük olan bebekler ise doğum sonrası 0- 18 ay arasında  hızla büyüyerek persantil eğrisinde yukarıya doğru yer değiştirirler. —Normal büyüyen bir çocuğun boyu 6-12 aylıktan sonra genetik potansiyeline uygun bir persantil değerine yerleşmeye başlar. —Genellikle 2-3 yaşlarından sonra çocuğun persantil eğrisindeki konumu anne ve babasının boy ortalamasını yansıtan hedef boya uygun bir persantile yerleşir. —Boy uzama hızı değerlendirilirken boyun hangi aralıklarla ölçüldüğü önemlidir. —Sık aralıklarla yapılan ölçümler hata payını arttırır. —6 ay- bir yıllık aralıklarla ölçüm alınmalı ve boy artış hızı değerlendirilmelidir. —Anne ve baba boylarının dikkate alınmaması da özellikle kısa boylu çocuklarda yanlış değerlendirmelere yol açabilir.—Bu nedenle anne baba boyuna göre çocuğun hedef boyunun hesaplanması önemlidir.

Bebeklerde Ölçüm teknikleri

Çocuklarda Büyüme ve Gelişme aşağıdaki yöntemlerle takip edilir.

Ağırlık ölçümü:

  • —Ağırlık ölçümü için kullanılan teraziler hassas olmalıdır.
  • —İki yaşından küçük çocuklar en fazla 10 gr’ a duyarlı terazilerde
  • —2 yaşından büyük çocuklar 100gr’ a duyarlı terazilerde tartılmalıdırlar

Boy ölçümü:

  • —İlk 2-3 yaşta boy özel boy ölçüm masalarında yatar pozisyonda ölçülür
  • —Bir kişi çocuğu, başı masanın sabit ucuna sıkıca değecek şekilde tutar, ikinci bir kişi masanın hareketli bölümünü çocuğun ayak tabanına gelecek şekilde uygular.
  • Çocuğun topuk, kalça ve skapula bölgesi ölçüm Tahtasına temas etmelidir.
  • Çene iki tarafta alt çene köşesinden yukarıya doğru hafifçe itilerek,göz kulak kepçesinin üst kısmından geçirilen çizginin yere paralel ve aynı düzlemde olmasına dikkat edilmelidir.

—Yer çekiminin etkisiyle gün içerisinde boy  ölçümlerinde 20 mm’ ye varan farklılıklar görülebilir. —Vertebral kolonu germek için ölçüm sırasında mastoid çıkıntılar üzerine baskı uygulanabilir.

—Göğüs çevresi:

  • —Nefes almanın ortasında ve ksifoid kartilaj hizasından ölçüm yapılır.
  • —Ölçüm 5 yaşına kadar çocuk yatar pozisyondayken daha sonra ise ayakta yapılmalıdır.

Vücut oranlarının değerlendirilmesi

Gövde ve ekstremite büyümesinin birbirine uyumlu olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılır

Yenidoğan:

  • Baş-pubis uzunluğu/pubis ayak uzunluğu:1.7

3 yaşında:

  • Baş-pubis uzunluğu/pubis ayak uzunluğu:1.3

7 yaşından sonra

  • Baş-pubis uzunluğu/pubis ayak uzunluğu:1

Ergenlik döneminden sonra:

  • Baş-pubis uzunluğu/pubis ayak uzunluğu <1

—Yağ ölçümleri:

  • Yağ ölçümleri skinfold ile yapılır.bu ölçümler vücudun deri katlantısının fazla olduğu yerlerden yapılır. Örn(biceps,triceps,baldır kasları,göğüs,bel çevresi vb…)
  • — Sadece bir yerden ölçüm yapılacaksa triceps tercih edilir.
  • —Hatalı olmması için 3 ölçüm yapılıp ortalaması alınır.