Dengeden Sorumlu Yapılar Nelerdir?

Dengeden sorumlu yapılar diğer bir deyişle beyinde dengeyi sağlayan yapılar reseptörler, posterior kolon ileti sistemi , vestibüler sistem, spinoserebellar yollar, beyin sapı retiküler formasyon, basal ganglionlar, kortex, cerebellum, olarak sıralanmaktadır. Şimdi bu yapıların görevlerini inceleyelim.

Reseptörler: Duyusal verilerin alınmasını sağlarlar. Kinestetik reseptör olan kas iğciği ve golgi tendon organı eklemlerde ki pozisyonun alınmasında çok önemli yapılardır. Kas iğciklerinin iki temel görevi vardır.

1. Kas iğcikleri aktif veya pasif olarak kasta ki gerilim değişikliklerini santral sinir sistemine iletir.
2. İkinci olarak da kas iğcikleri özel reflekslerin oluşmasına yardımcı olur.

Golgi tendon organı ise kasta oluşacak aşırı gerilimleri önler. Kas iğciği ve golgi tendon organı kasın otokontrolünü sağlar. Kastan aldıkları bilgiyi omurilik, beyincik ve beyne ileterek bu kontrolü sağlarlar.

Posterior kolon ileti sistemi: Bilinçli pozisyon hissini üst merkez dediğimiz beyine doğru taşırlar. Posterior kolon ileti sistemi ile hareket tanımlanır ve bu tanımlama sayesinde doğru motor cevabın ortaya çıkması sağlanır.

Spinoserebellar yollar: Bilinçsiz pozisyon hissini taşırlar. Dorsal spinoserebellar yol ve ventral spinoserebellar yol olarak ikiye ayrılabilir.

• Dorsal spinoserebellar yol; Biraz önce anlattığımız kas iğcikleri, golgi tendon organı ve eklemde bulunan reseptörlerden alınan pozisyon ve tonus duyusu başta olmak üzere bu yapılardan alınan proprioseptif duyularını beyinciğe (serebellum) iletirler. Bu ileti mekanizması sayesinde beyincik sürekli, kasın kasılma miktarını, eklemin bulunduğu açıyı ve tendonlarda ki gerim miktarını sürekli takip eder.
• Ventral Spinoserebellar yol: Kortexden omuriliğin ön boynuzlarına gelen hareket emrinin aynısını beyinciğe taşır ve hareket çift taraflı kontrolü ve hareket sırasında dengenin ne durumda olacağının kontrolünün sağlanmasını sağlar.

Vestibular sistem: Vücutta baş bölgesinin vücuda göre hangi pozisyonda olduğunun algılanmasını sağlar. Vestibüler sistem öncelikli sinyallerini göz hareketlerini kontrol eden sinirsel yapılara ve dengeyi korumak ve sağlamak için kaslara iletir.

Beyin sapı retiküler formasyon: Kasın dinlenme sırasında kastaki gerilimini yani kas tonusunu ayarlar.

Basal ganglionlar: Karışık ve belirli bir sistematik gerektiren hareketlerin düzenlenmesini, koordinesini, uygulanmasını ve yönetilmesini gerçekleştirirler.

Kortex (Beyin): Denge sırasında kortex de temporal lob ve parietal lob ön plandadır.

Cerebellum (Beyincik) :Dengede en merkezi yapı cerebellumdur. Beyinciği hasarlı olan bir bireyin dengesinin olması beklenemez. Cerebellum da dengeyi sağlayan bölümler vardır. Bu kısımları görevsel olarak 3’e ayırabiliriz.

• Vestibulo serebellum: Denge sırasında görsel duyu bölgesi diyebiliriz. Göz hareketleri ile vücudun genel dengesinden sorumludur.
• Spino serebellum: Gövdenin dengesi  ve proksimal kas tonusu bu bölüm tarafından kontrol ediliri.
• Serebroserebelum: Motor koordinasyonun ayarlandığı bölge burasıdır.

Dengede görevli yapıları ve beyinde dengeyi sağlayan yapılar anlattık. Siz de merak ettiklerinizi yorum olarak belirtebilirsiniz.