Diyabetik Ayak

Tip II diyabet komplikasyonları sebebiyle diyabetik ayak;  önemli mortalite ve morbiditeye sahiptir. Diyabetik ayak, diyabetin önemli derecede organ kaybına, iş gücü ve ekonomik kayba yol açan bir komplikasyonudur. Bu nedenle diyabetik ayak oluşmadan önce buna zemin hazırlayan faktörlerin, yüksek ayak altı basınçlarının değerlendirilmesi ve önlem alınması önemlidir.

Diyabetik hastaların ayaklarının, hastalığın dönemine bakılmaksızın her vizitte dikkatlice gözden geçirilmesi gerekir.

• Diyabetik retinopati ve duysal polinöropati hastaların mevcut ayak sorunlarının farkında olmalarını engeleyebilir.
• Kan şekerinin kontrolü kadar, iyi ayak hijyeni, uygun ayakkabı giyimi ve sigaranın bırakılması da önem taşır.
• Bu hasta grubunda komplikasyonların önlenmesinde en önemli faktör hasta ve bakıcısının eğitimidir. Bu hastaların, nöropati sebebiyle ağrının koruyucu sinyallerinin kısmen veya tamamen yok olabileceğini anlamaları gerekir.

Diyabetik Ayak Rahatsızlığı Olan Hastalar Nelere Dikkat Etmelidir?

• Duyu kaybı olan tüm hastalar daima ayaklarını koruyucu ayakkabılar giymeli, her gün ayakkabılarının içini yabancı cisimler ve iç astardaki yırtıklar açısından kontrol etmelidir.
• Asla çıplak ayak yürümemeli ve her gün ayaklarını dikkatlice temizlemelidirler.
• Ayaklar enfeksiyonu gösterebilecek herhangi bir renk ve/veya sıcaklık değişikliği veya cilt lezyonu yönünden sık sık kontrol edilmelidir. Ayaklar sıcak su ve güneş ışınlarından kaynaklanabilecek yanıklara karşı korunmalıdırlar.
• Banyo suyunun sıcaklığı bir termometre ile kontrol edilebilir.
• Ayak enfeksiyonu olan hastalar daha ileri doku hasarı ve enfeksiyonun yayılımını önlemek için etkilenen ekstremite üzerine ağırlık vermemelidirler.
• Ayaklarında duyu kaybı olan kişiler, ayakkabıyı hissedebilmek için çok dar ayakkabılar giyiyor olabilirler. Bu hususa dikkat edilmelidir.

Diyabetik ayağa yaklaşım

Esas amaç amputasyon sıklığını azaltmak ve hastalara iyi bir fonksiyon ve yaşam kalitesi sağlamak için yardım etmektir.

• Hastalar genelde basınç azaltıcı tabanlıklı ayakkabıya ihtiyaç duyarlar.
• Taban, plantar basıncı geniş bir alan üzerine yayar, dolayısıyla anormal yüksek basınçları azaltır.
• Basınç bölgeleri, deformite ve tabanın şekli, ayakkabının şeklini belirler.
• Ambulasyonu arttırmak ve basınç alanlarını rahatlatmak için ayakkabıya çeşitli modifikasyonlar eklenebilir.
• Varus ve valgus deformitelerinin kontrolünde lateral ve medial kamalar kullanılabilir.
• Yürüme paternini düzeltmek amacı ile taban kamaları eklenebilir.
• Ağırlığı metatarsal başlardan kaydırmak için metatarsal barlar ayakkabının dış kısmına yerleştirilebilir.
• Ayak ön bölümü boyunca etkiyen basınç tabana rocker eklenmesi ile azaltılabilir.
• Rocker parmak hareketinin şiddetini azaltan ve parmakların yerden kalkmasını kolaylaştıran uzamış bir çelik gövde ile beraber kullanılabilir.
• Ayak bileği hareketinde kısıtlılık varsa, ayakkabının topuk bölümüne plantar fleksiyonu taklit eden ve şok emeye yardımcı olan “solid ankle cushion heel (SACH)” eklenebilir.
• Diyabetik hastalarda gelişen ayak deformiteleri, çekiç parmak ve bunionlardan, Charcot nöropatisine kadar geniş bir yelpazede bulunabilir.
• Aşil tendonunda kontraktür olan hastalarda aşiloplasti ile parmak ve metatarsal alanlarda basınç belirgin olarak azaltılabilir.