GİRDAP BANYOLARI (WHIRPOOL)

Whirlpool hızla sirkülasyonu sağlanan suyun içine ekstremitelerin batırıldığı lokal banyolardır. Tedavide ısıdan olduğu kadar basınçlı suyun uyarıcı etkisinden ve hidrostatik basıncından yararlanılır. Banyonun büyüklüğü farklı olabilir, sadece bir ekstremite veya bütün vücuda uygulama yapılabilir.

 

Whırlpoll’un Etkileri

Girdap banyolarının kondüktif sıcaklık ve mekanik etkileri vardır.

1. Kas spazmını azaltıp, eklem ağrılarını azaltır.
2. Deri reseptörlerine mekanik etki oluşturarak, sedatif ve analjezik etki meydana getirir. (zıt irritasyon etkisiyle)
3. Vazodilatasyon oluşur, lokal arterial ve venöz dolanım gelişir.
4. Kırıklardan ve burkulmalardan sonra oluşan adezyonları yok eder, skar dokuları yumuşatır.
5. Yaraları temizler, iyileşmeyi hızlandırır.
6. Mekanik etkisiyle ölü dokuları ve iltihabı temizler.

Whırlpool Tipleri

Taşınabilir ve taşınamaz Whirlpool tankları vardır. Genel olarak üç tipi vardır:

1- Whırlpool’ın üst ve alt ekstremiteler için kullanılan tipi: Bunların ölçüleri değişebilmektedir. Genellikle enleri 15 cm, boyları 28-32 cm ve derinlikleri 18-25 cm vardır.

2- Alçak seviye (Low boy) tankların eni 24 cm ve boyu 52-66 cm arası, derinlikleri 38 cm’dir.

3- Yüksek seviye (higboy ) tankları daha çok bacak için kullanılmakta, eni 55 cm, boyu 90-120 cm, derinliği 70 cm’dir.

Her tank tipi için değişik uygulamalar vardır. Tanklardaki su istenilen sıcaklığa göre ayarlanabilir.

 

Türbin

Suyun hareketi su pompası veya türbin tarafından düzenlenir. Türbulans (suyun karıştırılması) tank içine hava verilmesi ve havanın değişimiyle olur. Daha fazla hava değişimi suyun daha çok karıştırılmasına neden olur. Suyun hareket paterni aletin her yanında eşit değildir. Tübulans suyun yüzeyine doğru fazlalaşır. Türbin dairesel bir tutturucu ile whitpoola bağlanmıştır. Dairesel bağlayıcının fonksiyonu, türbinin aşağı yukarı hareket etmesini ve horizontal dönebilmesini sağlar. Türbin elektrikli motor pompası içerir ve suyun altında tübuler gövdeye tutturulmuştur.

İlk birinci tüp gövdeyi hareket ettirir. Tüpün altında pervane vardır. Kontrol kapağı ise Whırlpool motorunun yakındaki tüpün açılışını düzenler. Bunun nedeni Whırlpool sistemine karışan suyu kontrol etmektir. Whırlpool’ da püskürtücü ikinci bir tüp bulunur. Burada da bir basınç kontrol kapağı bulunur. Hava hareketinin miktarını ayarlar. Bu nedenle suyun ve hava akışının düzenlenmesindeki bu kontroller türbülansı ve basıncıda kontrol ederler.

 

Şekilde Whirlpool’un türbini gösterilmiştir. Suyun hareket paterni türbinin rotasyonu ile kontrol edilir. Bir noktada sabit tutulur ve dairesel hareket azaltılır veya devamlı sirküler hareket edecek şekilde ayarlanır. Whirlpool’da termometre suyun sıcaklığını ayarlamak için kullanılır.

 

Whırlpool bakım ve emniyet önlemleri

1- Whirlpool bakımında her kullanımdan sonra mutlaka tankın ve türbinlerin temizlenmesi gereklidir.

2-Tankın dış kısmı paslanmaz çelik cilası ile cilalanabilir. Fakat iç kısmın bu şekilde cilalanması problem yaratabilir. Özellikle açık yarası olan hastalar için enfeksiyon ortaya çıkarabilir.

3-İyi bir temizleme tankın kullanımından hemen sonra boşaltılarak olur.

4-Tankın iç kısmı dezenfektanlar ile fırçalanmalı ve sonra temiz su ile temizlenmelidir

5-Tüpler, drenaj kısmı, termometre Whırlpool’un yerle temas ettiği bölgeler gibi dezenfektanların ulaşması zor olan kısımlara gluteraldehyde ve hidroterapi strelizasyon sistemi en etkin olanıdır.

6-Tam bir dezenfektan protokolü için gluteraldehyde dezenfeksiyon sistemi gereklidir. Buna ilave olarak klorin veya Povidone-iodin (PVP-1) dezenfektan ve ya antibakteriyal ajan olarak tercih edilmelidir.

7- Povidone-iodin ve sodyum hipoklorit 1:120 oranında kullanılmalıdır. Betadin ve klor konsantrasyonlarının standart Whırlpool tanklarında kullanım seviyeleri tabloda görülmektedir.

 

 

Whirpool tipi	Betadin (oz)	Klor (oz)
Ayak / El	4	26
Bacak / Kalça	13,5	102
Low boy	10	96

 

8-Fizyoterapist kuvvetli antibakteriyal ajanları dikkatli kullanmalı, aşırı dozlardan kaçınmalıdır. Bu konsantrasyonların buharı hasta tarafından solunumla alındığı için, baş ağrısı, baş dönmesi hatta senkop tehlikeleri ile karşılaşılabilir.

9- Tanktan düzenli olarak kültür alınmalı ve klinik laboratuarda veya enfeksiyon kontrol departmanlarında incelenmelidir.

 

Hidroterapi aleti kullanımında emniyeti sağlamak için

Türbinin motor kısmı ve pompa kısmı mutlaka topraklanmalıdır. 5 amperlik güçte olmalı ve emniyet açısından 8 amper seviyesinden daha düşük olmalıdır.

Motoru destekleyen ve tutan kavrama aletleri sağlam olmalıdır. Bunlarda olabilecek herhangi bir bozuklukla motor whırlpool kazanına düşebilir ve tehlikeli bir durum ortaya çıkarabilir. Destekleyiciler sıkışmış ise bu durumu düzeltmek için hasta su içindeyken düzeltme yapılmamalıdır.

Uygulama

Whirpool tedavisine başlanmadan önce kullanım amaçları incelenmelidir.

Etkileri

1. Yara üzerinde dolaşımı arttırır
2. Kas gevşetici ve ağrı dindirici olarak destekleyicidir
3. Eksuda ve nekrotik dokuyu temizler
4. Egzersiz fasilitasyonunda kullanılabilir

 

Genellikle 36,5 ile 40^OC arası sıcaklık kullanılır. Periferik vasküler hastalığı, duyu kaybı olanlarda veya tam daldırma banyolarında yüksek sıcaklıklardan kaçınılır. Periferik vasküler hastalığı olan kişiler için ekstremitenin deri sıcaklığı su sıcaklığını ayarlamak için bir kriter olabilir. Kardiovasküler ve pulmoner hastalığı olan kişilerde 38 c den yüksek sıcaklık kullanılmamalıdır.

Tedavi edilecek kısım dikkatle incelenmeli, sıcaklık, ödem, açık yara, renk, kas spazmı ve duyu mutlaka kaydedilmelidir. Hastanın endişesini azaltmak amacıyla, yapılacak işlem hastaya açıklanmalıdır. Hasta rahat bir şekilde pozisyonlanmalı, sonra whirpool çalıştırılmalıdır. Başlangıçta suyun hareket hızı düşük seviyede ayarlanır. Sonra istenen dozda artırılır. Hasta tedavi boyunca yalnız bırakılmamalıdır.

 

Süre Ve Sıklık

Süre uygulama kuralları ve terapistin gözlemlerine dayanır. Hastanın durumu elveriyorsa genellikle 20 dakikadır. Abramson ve ve arkadaşları uygulamanın kan akımı üzerindeki etkilerini 20 dakika ve 2 saat sürelik uygulama yapmışlar. 20 dakikalık uygulamanın kan akımını daha çok arttırdığını kanıtlamışlar.

Uygulama öncesi uygulanacak kısım dikkatle incelenmeli kan basıncı ve nabız ölçülmelidir. Tam daldırma banyoları sonrası hastalarda hafif baş ağrısı görülebilir.

 

Alt ekstremite yöntemi

Alt ekstremite daldırıldığında veya torakal bölgenin ortasına kadar daldırma yapıldığında ikinci tip whirlpool kullanılır. Alt ekstremitenin distal kısımları daldırılacaksa, esktremite tankında whirlpool sandalyesi kullanmak uygun bir seçim olacaktır.

Tanklara kolay transfer olamayan hastalar için hidrolik sandalye kaldırıcı geliştirilmiştir. Bu kaldıraçlar fizyoterapistin uygulamasını kolaylaştırır.

 

Üst ekstremite yöntemi

Üst ekstremitenin tedavisi sırasında hasta tankın yanına paralel olarak oturmalı ve koluyla tank arasına bir havlu yerleştirilmelidir. Bu dolaşım ve lenfatik sistemin sıkışmasına engel olur. Bu yüzden üst ekstremite yönteminde pozisyonlama dikkatli yapılmalıdır.

Üst ekstremitelerinde ödem olan kişilerde whirpool uygulamasının, egzersizle birlikte kullanılması daha yararlıdır. Üst ekstremiteye uygulama yapılırken, ödemi önlemek için whirpool kenarına kol destekleme parçası takılabilir.

 

Whirpool’un evde kullanımı

Jakuzi

Girdap banyosu olarak kullanılacak küvete portatif hava karıştırıcı ünite ve termometre eklenir. Hava karıştırıcı ünitenin yönü ve kuvveti ayarlanır.

Jakuzide en önemli enfeksiyon sorunu, follikülite neden olan psödomonas aruginosa’dır. Bakterial ajan olarak klor kullanılması etkili olur.

 

Endikasyonlar

1-Dolanım bozuklularında

2-El, ayak, kulakta soğuktan meydana gelen Ağrılı kızarıklıklarda (Chillblains)

3-Kronik ödemlerde,

4-Trofik bozukluklarda,

5-Ölü dokuları ayırmak için,

6-Amputasyonlardan sonra ağrı dindirici olarak (fantom ağrılarında)

7-Kırıklarda, alçıdan çıktıktan sonra sertliği ve ödemi gidermek, ölü deriyi yumuşatmak ve dolanımı artırmak için,

8-Enfekte yaralarda (antiseptikle beraber)

9-Şiş ve sert eklemli artritlerde,

10-Burkulma ve diğer yumuşak doku yaralanmalarında,

11-Kemik-eklem yaralanmalarında,

12-Pollio ve paraplejide dolaşımı artırmada,

13-Tenosinovit,

14-Nevrit,

15-Zayıf ve ağrılı ayakta,

16-Raynaud hastalığı gibi periferal vasküler hastalıklarda,

17-Yara, yanık, yapışıklık sonucu meydana gelen skar dokularda ve kontraktürlerde kullanılır.

 

Gereken durumlarda su içinde masaj, pasif germe ve egzersiz verilebilir. Bu yaklaşımlar sıcaklık sonucu meydana gelen gevşeme ile çok daha kolay verilebilir ve hasta tarafından tolere edilir. Girdap banyoları geniş su içi ultrason uygulaması içinde kullanılabilir.

 

Kontraendikasyonlar Ve Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

Sıcak banyoların kullanılmadığı yerlerde kullanılmaz. Bunların dışında;

1-Diabet

2-Varikoz ven,

3-Progresif arteriosklerosis,

4-Progresif periferal vasküler hastalıklar,

5-Periferik sinir yaralanmalarında veya bozukluklarda çok yüksek sıcaklıklarda uygulama yapılmamalıdır (yanıklar oluşabilir).

 

Whırpool’un yara ileşmesi için kullanımı

Yara İyileşmesi

Açık yaraların tedavisinde sıklıkla girdap banyoları kullanılır. Whirpool yaranın debritmanında, nekrotik dokunun temizlenmesinde etkili bir yöntemdir. Whirpool, granülasyon dokusunun oluşumunu uyarıcı mekanik etkiye sahiptir. Uygun sıcaklıkta uygulamanın, dokuları yumuşatıcı ve etkilenen bölgede dolanımı uyarıcı rolü vardır. Dolanımda lokal artış, oksijen, antikor lökosit seviyesini artırır, dokunun beslenmesini ve metabolitlerin atımını hızlandırır. Aynı zamanda sedatif aneljezik etki oluşturarak açık yara veya çevre dokularda ağrının azalmasına yol açar.

 

Deri Greftleri

Deri greftinden 3-5 gün sonraki uygulamada türbülans akımı minimal seviyede tutulmalıdır. Whirpool dokuların yumuşamasına, antibakterial ajanlar ile temizlenmesine, mekanik debritmana hazırlanmasına ve yüzeyel yara eksudasının uzaklaştırılmasına yardım eder. Greft yaşı artıp stabilite geliştiğinde uygulama süresi ve türbülans artırılabilir.

 

Doku Flapleri

Whirpool kuteneal, musküler ve myokuteneal doku flaplerinde kullanılabilir. Uygulama öncesinde flapin yaşayabilirliği ve dolanımı göz önünde tutulmalıdır.

Nötral sıcaklıklar ve flapin yaşına uygun türbülans akımı uygulanmalıdır.

 

Ağrılı Açık Lezyonlarda

Özellikle iskemik ülserlerde veya yanıklarda ağrıya neden olabileceğinden nöral dokunun uyarılmasından kaçınılmalıdır. Whirpool’da uygun sıcaklık ve akım seçilirse debritman daha kolay yapılabilir. Yara üzerine direkt uygulanmamalı ve türbülans akımı minimal seviyede olmalıdır.

Basınç yaralarında ülserin stazı durumunda ve travmatik açık yaralarda maksimal akım seviyesi kullanılabilir.