Kalça Eklemi ve Anatomisi

Kalça Eklemi ve Anatomisi

17 Aralık 2017 10 Yazar: admin

Kalça eklemi top-seket şeklinde kişinin ayakta durma, atlama, yürüme, çökme gibi bir çok hareketinin gerçekleşmesini sağlayan sinovyal bir eklemdir. Bu eklem direk yürüme ile ilişkili olduğundan bu eklemde meydana gelecek patolojiler doğrudan yürümeyi etkiler dolayısıyla kalça eklemi patolojileri yürümeyi etkilemektedir.

kalça eklemi

Yürüme ve ayakta durma gibi aktivitelerde vücut ağırlığını ayaklara iletilmesi kalça eklemi vasıtasıyla olmaktadır. Bu yüzden kalça eklemi bu eklemi çevreleyen ligamentler sayesinde çok güçlü ve stabil bir yapıdadır. Eklem stabilitesi daha çok kalça eklem kapsülü ve ligamentler ile sağlanır. Kişiler ayakta dururken femur başının asetbular kavitenin içine yerleşmesi için pelvis eğilir bu sırada vücudun geriye doğru eğilmesini önlemek için iliofemoral ligament gerilir ve stabiliteyi sağlar. Bu sayede kas kuvvetine ihtiyaç duymadan dik duruş sağlanmış olur. Eğer bu şekilde olmasaydı kişiler ayakta durmak için daha fazla kas kuvvetine ihtiyaç duyacaktı ve bir çok hareket sırasında kalça ekleminin stabilitesi bozulacak veya hareket açıklığı daha az olacaktı.

Kalça Eklemi Anatomisi

kalça eklemi anatomisi

Kalça Eklemini Oluşturan Kemikler Nelerdir?

Kalça eklemini femur ve koksa kemikleri oluşturmaktadır. Eklem femur başı ile koksa kemikleri olan ilium, pubis ve ischium tarafından oluşturulan asetebular kavite arasında oluşmaktadır.

Femur Kemiği Anatomisi

Kalça eklemi anatomisi içerisinde femur önemli bir kemiktir. Femur baş ve boyun olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Femur başı asetebulum içerisine girecek şekilde açılaşarak bir küre şeklini almıştır. Femur başının 2/3’ü asetebular kavitenin içerisinde yer alır.

Femurun başı ile boynu arasında 125-130 derecelik bir açılaşma vardır. Bu açılaşmaya femurun inklinizasyon açısı denmektedir. Femur inklinizasyon açısının 125 derecen az 130 dereceden fazla olduğu durumlar kalça eklemi ile ilgili rahatsızlıklara yol açmaktadır. Ayrıca femur boynu ile femur kondilleri arasında yaklaşık 15 derecelik bir öne açılaşma vardır. Bu açılaşmaya da femurun anteversiyon açısı denir. Yine bu açının gereğinden az veya fazla olması çeşitli patolojilere yol açmaktadır. Femur kemiğinde bulunan büyük trokanter (trochanter major), küçük trokanter (trochanter minor) ve Fossa capitis femoris (fovea) femurla ilgili önemli yapılardır kısaca bu yapıları açıklayalım.

Fossa capitis femoris (fovea): Femur tepesinde bulunan ligamentum teresin (lig. Capitis femoris) yapıştığı kısımdır.

Büyük trokanter (trochanter major): Çeşitli kasların yapışma yeridir. Büyük trokanterin tepesi coxa vara ve coxa vaga gibi rahatsızlıklar hariç femur başının merkezi ile aynı eksendedir.

Küçük trokanter (trochanter major): Büyük trokanter gibi çeşitli kasların yapışma yeridir. Küçük trokanter femur boynunun altında femur cismi arka iç yüzünde arkaya doğru bakan küçük bir çıkıntıdır.

Asetabulum

Femur başının içine girebileceği şekilde yuvarlaklaşmış olan asetabulum ilium, pubis ve ischium tarafından oluşturulur. Femur başının asetebulumun içerisinde stabil kalabilmesi için asetebulumun da 13+-7 derecelik bir anteversiyon açısı vardır. Asetebulumda ki önemli yapılar şunlardır;

Facies lunata: 2 cm genişliktedir ve yüzü hyalin kıkırdakla örtülüdür. Asetabulumun esas eklem yüzeyini facies lunata oluşturur.

Fossa asetabuli: Facies lunatanın altında ki boşluktur, kıkırdak ile örtülü değildir.

Labrum asetabulare: 5-6 mm genişliğinde ki fibröz kıkırdaktan oluşmuş ve asetabulumun kenar kısmının adıdır. Labrum asetabulare sayesinde asetabulum derinleşerek femur başının daha fazlasını içine alır.

Kalça Eklemi Kapsülü

Kalça ekleminin kapsülü üstte asetabular kavitenin kemik kenarına yapışıp başlayarak aşağıda femur boynuna yapışır. Femur boynuna hem ön hem de arkadan yapışan kapsül ön taraf da daha distale yapışır. Femur boynu üzerinde kapsülün tam yapışma yeri önde intertrocanterica çentik üzeri arkada ise crista intertrocanterica’nın 1.5 cm iç kısmıdır.

Eklem kapsülünün bu yapışma şeklinden dolayı, kalça ekleminde labrum asetabulara ve transversum ligament eklem içerisinde kalır.

Kalça eklemi Stabilizatörleri

Kalça ekleminin stabilzatörleri dinamik ve statik stabilizatörler olarak iki kısımda incelenebilir. Dinamik stabilizatörler kalça kaslarıdır ve esas görevleri stabilizayondan daha ziyade harekettir. Stabilizasyon da daha çok görev alan yapılar statik stabilizatörlerdir. Statik stabilizatörler: Asetabuler labrum ve ligamentlerdir. Kalça ekleminin statik stabilizatörleri olan bağlar; iliofemoral (Bigelow’un Y bağı), pubofemoral, iskiyofemoral, transvers asetabular bağ ve ligamentum capitis femoris (ligamentum teres)’dir.

Kalça Eklemi Bağları

Kalçe eklemi ligamentler ile güçlenir ve stabil bir hal alır. Kalça eklemi içerisinde dört adet önemli bağ vardır. Bu ligamentler; İliofemoral ligament, ischiofemoral ligament ve pubofemoral ligamenttir. Bu ligamentlerle ilgili detaylı bilgilendirmeyi daha önce ki yazılarımız da yapmıştık. Burada daha önce bahsetmediğimiz Ligamentum Capitis Femoris’den (Lig.Teres) bahsedeceğiz.

İliofemoral ligament hakkında detaylı bilgi için tıklayın.

İschiofemoral ligament hakkında detaylı bilgi için tıklayın.

Pubofemoral ligament hakkında detaylı bilgi için tıklayın.

Ligamentum Capitis Femoris

Bu ligament ligamentum teres olarak da adlandırılır. Horizontal bir bağdır. Femur başında ki fovea capitis femorisden başlayarak fossa asetabuliye uzanır. Bu bağın içerisinden medial epifizyel damarlar geçer. Ligamentum capitis femoris boyunca seyreden damarlar femur başını beslerler. Özellikle aseptik avasküler nekroz hastalığından korunmada bu arterler dolayısıyla ligamentum teres önemlidir.

Kalça Ekleminin Sinirleri

Eklemin inervesinde 4 adet sinir görev almaktadır. Ön kısmı femoral sinir ve dalları, ön alt kısmı obturatorius sinir ve dalları arka kısmını ise quadratus femoris siniri ve gluteus superior sinirinin dalları innerve eder.

Kalça Ekleminin Damarları

Kalça eklemini besleyen damarlar şunlardır;

  • A.Circumflexa Femoris,
  • a.glutea superior ve inferior,
  • a.obturatorius ve a.profunda femoris dalları.

Kalça eklemi kasları

kalça eklemi kasları

Daha önce ki yazılarımız da bu kaslardan bahsetmiştik burada yalnızca bu kasların adlarından bahsedeğiz detaylı bilgi için kalça eklemi kasları yazımızı okuyabilirsiniz. Kalça eklemi kasları için tıklayın.

Kalça eklemi kasları yaptırdıkları göreve göre (fleksiyon, ekstansiyon, abduksiyon, adduksiyon, iç rotasyon ve dış rotasyon) 6 kısımda inceleyebiliriz. Bir çok kas eklemin hareketinde rol almaktadır. En önemlilerini şu şekilde söyleyebiliriz. Kalçanın en önemli fleksör kası iliopsoas kasıdır ve 135 derece fleksiyon yaptırır. Kalçanın esas ekstansörleri gluteus maksimus ve hamstring kaslarıdır 30 dereceye kadar ekstansiyon yaptırabilirler. Kalçanın esas abdüktör kası gluteus medius ve minimus kaslarıdır. Kalçanın ana adduktörleri ise addüktör longus, grasilis, pektineus, addüktör brevis ve addüktör magnus kaslarıdır ve kalçaya 20 ile 30 derece arasında adduksiyon hareketi yaptırabilirler.

Kalça Eklemi Ekstansörleri 

Kalça eklemine ekstansiyon hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • M.Gluteus Maximus. Bu kas kalçanın esas ekstansör kasıdır.
  • Hamstringler. Yürüme esnasında kalçanın esas ekstansör kasıdır.
  • Adduktor Magnus’un arka lifleri,
  • Piriformis kası.

Kalça Eklemi Fleksörleri

Kalça eklemine fleksiyon hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • Psoas kası
  • iliacus kası
  • Rectus femoris kası
  • Sartorius kası
  • Pectineus kası
  • Adduktor longus kası
  • Adduktor brevis kası
  • Gracilis kası

Kalça Eklemi Ekternal Rotatörleri

Kalça eklemine eksternal rotasyon (dış rotasyon) hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • Gluteus maximus kası
  • Obturator internus kası
  • Obturator eksternus kası
  • Qaudratus femoris kası
  • Piriformis kası
  • Gemellus superior kası ve gemellus inferior kası
  • Sartorius kası
  • Gluteus medius kasının posterior kısmı.

Kalça Eklemi İnternal Rotatörleri

Kalça eklemine internal rotasyon (iç rotasyon) hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • Adduktor longus kası
  • Adduktor brevis kası
  • Adduktor magnus kası
  • Gluteus medius kasının anterior kısmı
  • Gluteus minimus kasının anterior kısmı
  • Tensor fasya lata kası
  • Pectineus kası
  • Gracilis kası

Kalça Eklemi Abduktorleri

Kalça eklemine abduksiyon hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • Tensor fasya lata kası
  • Gluteus minimus kası
  • Gluteus maximus kası
  • Gluteus medius kası
  • Sartorius kası

.Yukarı da saydığımız kaslar yürüme esnasında yerden kalkan ayağın pelvis kemiğinin yere düşmesini önlemektir.

Kalça Eklemi Addukturleri

Kalça eklemine adduksiyon hareketi yaptıran kaslar şunlardır;

  • Adduktor longus kası
  • Adduktor brevis kası
  • Adduktor magnus kasının iskiofemoral kısmı
  • Gracilis kası
  • Pectineus kası

Kalça eklemi hareket açıklığı

Kalça ekleminin horizontal, sagittal ve vertikal eksen olmak üzere her 3 eksende de hareketi vardır. Omuz eklemi ile beraber vücudun en fazla harekete sahip olan eklemlerindendir. Kalça ekleminin normal eklem hareket açıklığı dereceleri şöyledir;

  • Kalça eklemi fleksiyonu = 135°
  • Kalça eklemi ekstansiyonu = 10-30°
  • Kalça eklemi abdüksiyonu = 40-45°
  • Kalça eklemi addüksiyonu = 20-30°
  • Kalça ekleminin iç rotasyonu = 35-40°
  • Kalça ekleminin dış rotasyonu 45°
  • Kalça ekleminin iç rotasyonu (90° fleksiyonda) = 45°
  • Kalça ekleminin dış rotasyonu (90° fleksiyonda) = 40°
  • Kalça ekleminin abdüksiyonu (90° fleksiyonda) = 65-90°
  • Kalça ekleminin addüksiyonu (90° fleksiyonda) = 40°

Kalça Eklemini Etkileyen Hastalıklar

Kalça ekleminin dejenerasyonuna neden olan hastalıklar kişilerde ağrılı kalçalara yol açmaktadır ve kişiler rahat yürüyememektedir. Bu eklemi etkileyen belli başlı bir kaç hastalık şunlardır;

  • Primer osteoartrit
  • Romatoid artrit
  • Gelişimsel kalça displazisi
  • Perthes hastalığı.

Kalça Eklemi Ameliyatı

kalça eklemi ameliyatı

Kalça eklemi ameliyatı çimentolu ve çimenosuz tottal kalça artroplatileri olarak iki farklı şekilde yapılmaktadır. Türkiye de ilk kalça ameliyatı 1959 yılında yılında yapılmıştır.

Bu yazımızda kalça eklemi, kalça eklemi anatomisi, kalça eklemi ameliyatı ve kalça eklemi kasları konusundan bahsettik sizde merak ettiklerinizi yorum olarak bizlere yollayabilirsiniz.