Kardiyak Rehabilitasyon

Kardiyak rehabilitasyon; kalp rahatsızlığı olan bireyin fiziksel, sosyal, psikolojik ve mesleki açıdan en iyi fonksiyonel düzeye ulaşması için yapılan rehabilitasyon çalışmalarının tümü kardiyak rehabilitasyon olarak adlandırılır. Kardiyak rehabilitasyon tarihçesi 1950’lerde başlamaktadır. 1910-1940 yılları arasında MI (kalp krizi) geçiren hastalarında komplikasyonlardan korkulduğu için en az 2 ay mutlak yatak istirahatine alınırlardı. 1950’li yıllarda “Levine ve Lown” tarafından başlatılan sandalye oturma tedavisi kardiyak rehabilitasyon da erken mobilizasyonun temellerini oluşturdu. 1970’li yıllara gelinildiğinde kardiyak rehabilitasyonun temelleri atıldı.

2001 yılında 8440 hastada yapılan bir meta-analizde kardiyak rehabilitasyonun total mortaliteyi (ölümü) %27, kardiyak mortaliteyi %31 oranında azalttığı saptanmıştır.

Kardiyak rehabilitasyon endikasyonları

Kardiyak rehabilitasyon endikasyonları şu şekilde sıralanabilir;

• İskemik kalp hastalığı (Kronik stabil angina pektoris)
• Yeni geçirilmiş miyokard infarktüsü
• Kardiyak transplantasyon sonrası
• Kalp kapakçığı replasmanı sonrası kardiyak rehabilitasyon endikasyonları içerisindedir.
• Konjektif kalp yetmezliği (stabil) kardiyak rehabilitasyon endikasyonları içerisindedir.
• Semptomatik olmayan fakat belirgin risk faktörlerine sahip hastalarda kardiyak rehabilitasyon uygulanmaktadır.
• Koroner arter bypass cerrahisi sonrası kardiyak rehabilitasyon endikasyonları içerisindedir.
• Perkütanöz transluminal koroner anjioplasti sonrası
• Noniskemik kalp hastalığı: Beraberinde pulmoner hastalık olması, pacemaker takılmış olanlar, anevrizma rezeksiyonu olanlarda
• Stabil kalp hastalığına eşlik eden hastanın egzersiz kapasitesini ciddi biçimde azaltan hastalığın eşlik ettiği durumda kardiyak rehabilitasyon yapılmaktadır.

Kardiyak rehabilitasyon endikasyonları bunlardır.

KORONER ARTER HASTALIKLARI

KAH günümüzün en önemli sağlık sorunlarının başında gelmekte ve hemen tüm dünyada mortalite ve morbidite nedenleri içinde ilk sırayı almaktadır. Koroner arter hastalıklarında total mortaliteyi (ölümü)

1. sigaranın bırakılmasının % 50
2. kolesterolün düşürülmesinin % 30 düzenli
3. aerobik egzersiz yapılması % 20 oranında azalttığı bildirilmektedir.

KORONER ARTER HASTALIĞI RİSK FAKTÖRLERİ

Değiştirilemeyen risk faktörleri

-Erkek cinsiyeti daha sık yakalanır bu hastalığa.

-Aile öyküsü (kardeş yada ebebeynde 55 yaşından önce KAH varlığı)

-Periferik damar hastalığı öyküsü.

-Serebrovasküler hastalık öyküsü.

Değiştirilebilen risk faktörleri:

• Sigara
• Hipertansiyon
• HDL düşüklüğü (< 35 mg/dl)
• Hiperkolesterolemi (> 200 mg/dl)
• Hipertrigliseridemi (> 250 mg/dl)
• Lipoprotein A yüksekliği
• Abdominal obesite
• Hiperinsülineimi
• Diabetes mellitus
• Sedanter yaşam
• Stres

Kardiyak rehabilitasyon ekibi

Kardiyak rehabilitasyon rehabilitasyon ve kardiyoloji bilim dallarının birlikte yürütmesi gereken multidisipliner bir programdır. Kardiyak rehabilitasyon ekibinde;

• Fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı,
• Kardiyolog,
• Fizyoterapist,
• Fizyoterapi teknikeri
• İş ve uğraşı terapisti,
• Rehabilitasyon hemşiresi,
• Sosyal hizmet uzmanı,
• Mesleki danışman,
• Psikiyatr,
• Egzersiz fizyoloğu,
• Diyetisyen,
• Psikolog bulunabilir.

Kardiyak Rehabilitasyonun Amacı

Kardiyak rehabilitasyonun amacı Arteriyosklerozu önlemek ve azaltmak, miyokard iskemisini ve enfarktüs veya ani ölüm riskini azaltmak, Kardiyovasküler fonskiyon ve kapasiteyi en üst seviyeye çıkartmak olarak sıralanabilir. Ayrıca kardiyak rehabilitasyonun amaçları;

• Egzersiz toleransını ve günlük yaşam aktiviteleri performansını en üst seviyeye çıkartmak
• Hasta için kontrollü ve emniyetli bir aerobik egzersiz programı hazırlamak
• Emniyetli aktivite ve iş için yönlendirme sağlamak
• Koroner kalp hastalığı risk faktörlerini kontrol altına almak
• Hastanın stresle baş edebilmesine yardımcı olmak
• Enerji tasarrufu ve işi basitleştirme prensiplerini öğretmek
• Yaşam kalitesini iyileştirmek

Kısaca kardiyak rehabilitasyonun amacı yaşam süresini uzatmak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Kardiyak rehabilitasyonun amacı uzmanlar tarafından belirlenerek kişiye uygun şekilde uygulanır.

Kardiyak rehabilitasyonun genel prensipleri

• Hastanın değerlendirilmesi
• Diyet önerileri
• Lipid tedavisi
• Hipertansiyon tedavisi
• Sigara bıraktırma
• Kilo kontrolü
• Diabet tedavisi
• Psikososyal değerlendirme-tedavi
• Fiziksel aktivite önerileri
• Egzersiz eğitimi

Kardiyak Rehabilitasyon Programı

1- Fiziksel eğitim

Erken ambulasyon önemlidir. Günlük yaşam aktivitelerinde progresif ilerleme. Aerobik egzersiz eğitimi verilir.

2- Hasta/aile eğitimi

Kalp hastalığı ile ilgili bilgiler verilir hasta ve aileye. İlaç tedavilerinin nedenleri anlatılır. Fonksiyonel kısıtlılıkların açıklanması ve buna dikkat edilmesi. Koroner arter hastalığı risk faktörleri hakkında bilgi verilir.

3- Davranış değişikliği oluşturma

(risk faktörlerinin modifikasyonu) Egzersiz yapılmaya başlanılması. Kullanıyorsa hastanın sigarayı bırakması, diyet düzenlemesi, uygun kiloya gelmesi, stresle mücadele etmeyi öğrenmesi sağlanır. 

4- Psikososyal ve mesleki hizmetler

Kalp hastalığının etkilerinin değerlendirilmesi (sosyoekonomik, emosyonel). İşyerindeki sosyal sorunların çözümü. Psikoterapötik girişimler. Mesleki ve meslek dışı değerlendirme yapılır.

Kardiyak Rehabilitasyonun Fazları

Kardiyak rehabilitasyonun fazları ve süreleri aşağıda ki tabloda belirtmiştir.

Faz no	Faz niteliği	Süre
I	Hastane içi dönem	7-10 gün
II	Taburculuk sonrası erken dönem	2-12 hafta
III	Egzersiz eğitimi dönemi	3-9 ay
IV	İdame dönemi	Yaşam boyu

Kardiyak Rehabilitasyon Kontraendikasyonları

Kardiyak rehabilitasyon kontraendikasyonları şu şekilde sıralanabilir;

• Unstabil angina pektoris???
• Sistolik kan basıncı (KB)>200 mmHg, diastolik KB>110 mmHg (dinlenim halinde)
• Sistolik KB’de hastanın ortalama seviyesinden (medikasyonla açıklanamayan)>20mmHg düşme
• Ciddi aort stenozu
• Akut sistemik hastalık ve ateş
• Kontrol edilemiyen ofis taşıma atrial ve ventriküler aritmi
• Kontrol edilemeyen taşikardi (>100/dk)
• Sempomatik konjestif kalp yetmezliği (KKY)
• Üçüncü derece kalp bloğu (pacemaker yoksa)
• Aktif perikardit/myokardit
• Geçirilmiş emboli
• Tromboflebit
• EKG’de ST yüksekliği (>3mm)
• Egzersize engel olabilecek ortopedik problemler
• Kontrol edilemeyen DM
• İskemik kalp hastalığı (Kronik stabil angina pektoris)
• Yeni geçirilmiş miyokard infarktüsü
• Kardiyak transplantasyon sonrası
• Kalp kapakçığı replasmanı sonrası
• Konjestif kalp yetmezliği (stabil)
• Semptomatik olmayan fakat belirgin risk faktörlerine sahip hastalar
• Koroner arter bypass cerrahisi sonrası
• Perkütanöz transluminal koroner anjioplasti sonrası
• Noniskemik kalp hastalığı: Beraberinde pulmoner hastalık olması, pacemaker takılmış olanlar, anevrizma rezeksiyonu
• Stabil kalp hastalığına eşlik eden hastanın egzersiz kapasitesini ciddi biçimde azaltan hastalığın eşlik etmesi  

Kardiyak rehabilitasyonun kontraendikasyonları olduğu durumlarda yapılmaz.