Kortikal Duyu ve Muayenesi

Kortikal duyu yüzeyel ve derin duyuların normal olduğu kişilerde değerlendirilir. Kortikal duyular beyinde ki parietal lob fonksiyonları ile ilgilidir. Kişilerin parietal lab lezyonlarında kortikal duyu kaybı oluşur.

Bu yazımızda kortikal duyular içerisinde; Stereognozi, barognozi, topognozi, grafestezi, iki nokta ayrımı, söndürme (dışlama) fenomeninden bahsedeceğiz.

Duyu muayenesi konusunda daha fazla bilgi için duyu muayenesi yazımıza, derin duyu ve muayenesi yazımıza ve yüzeyel duyu ve muayenesi yazılarımıza da göz atabilirsiniz.

Stereognozi Nedir

Stereognozi bireyin daha önce bildiği bir objeyi eline aldığı zaman bu objenin ne olduğunu en azından şeklini veya cinsini tanımlayabilme becerisidir. Kişinin stereognozi duyusunun kaybına astereognozi veya taktil agnozi denilmektedir.

Stereognozi testi gözü kapalı olarak kişinin eline bir top, küp şeker veya kelem verilerek yapılabilir. Eğer kişi eline aldığı cismi gözü kapalı bir şekilde tarif edemiyorsa kişiye astereognozi veya taktil agnozi tanısı konulur.

Barognozi Nedir

Barognozi kısaca ağırlık hakkında fikir yürütme becerisidir diyebiliriz. Kişinin eline aldığı bir cismin ağırlığı tahmini olarak sorulur veya eline iki farklı cisim verilerek hangisinin daha ağır hangisinin daha hafif olduğu sorulur. Kişinin barognozi duyusunun kaybına baragnozi veya abarognozi denilmektedir.

Barognozi testi gözü kapalı olarak kişinin eline tahmini aralarında 1-2 kilo fark bulunan iki cisim verilip hangisinin ağır olduğunu söylemesi isteyerek yapılır. Eğer kişi bu ayrımı yapamıyorsa kişiye baragnozi veya abarognozi tanısı konulur.

Topognozi Nedir

Topognozi dokunma duyusunun yerini bile bilme yeteneğidir. kısaca ağırlık hakkında fikir yürütme becerisidir diyebiliriz. Kişinin topognozi duyusunu kaybetmesine topagnozi veya atopognozi denilir.

Topognozi testi şu şekilde yapılır. Hastadan gözlerini kapatması istenir ve parmakla veya bir cisim yardımıyla hastanın vücudunun bir noktasına orta şiddetle dokunulur ve hastadan burasının vücudunun neresi olduğunu tarif etmesi istenir.

Test bir kaç farklı nokta için tekrar edilir ve ortaya çıkan sonuca göre hastanın topognozi mi yoksa topagnozi – atopognozi olduğuna karar verilir.

Grafestezi Nedir

Grafestezi öğrencilerin bir biri üzerinde denemeyi en çok sevdiği duyulardan birisidir 🙂 Grafestezi kısaca künt bir cisimle vücudun belirli bölgelerine yazılan harf ve rakamları tanıma becerisidir. Grafestezi duyusunun kaybına grafanestezi veya agrafestezi denir.

Grafestezi testi avuç içine, ön kolun iç tarafına, uyluğun ve bacağın alt kısmına yapılır. Ama uzmanlar genellikle avuç içini kullanmaktadır. Avuç içine yazılan harf ve rakamlar hastaya sorulur ve grafestezi duyusu değerlendirilir.

Önemli Not: Eğer hoşlandığınız bir kişi varsa ve aynı bölümde okuyorsanız bu konuya geldiğinizde hadi bir birimize grafestezi yapalım grafanestezi veya agrafestezi diyip hoşlandığınız kişinin avuç içini açarak “S” “E” “N” “İ” “Ç” “O” “K” “S” “E” “V” “İ” “Y” “O” “R” “U” “M” yazabilir grafestezi duyusu testi ile karşınızda ki kişinin kalp duyusunu da test edebilirsiniz 🙂

İki Nokta Ayırımı

İki nokta ayrımı aynı anda uyarılan iki farklı noktanın arasındaki farkı bilme becerisidir. İki nokta ayırımı testi yapacak kişi eline aldığı bir toplu iğne ile aynı anda veya sırayla iki farklı noktasına dokunup buraların aynı mı yoksa farklı mı olduğunu söylemesi ister.

İki nokta ayırımı duyusu vücudun belirli yerlerinde belirli mesafelerde değişmektedir.

• Dilde 1 milimetre
• Parmak ucunda 2-4 milimetre
• Parmak üstünde 4-6 milimetre
• Avuç içinde 8-12 milimetre
• El sırtında 20-30 milimetre

Söndürme Fenomeni

Söndürme fenomeni yukarıda anlattığımız kortikal duyu çeşitlerinden biraz daha farklıdır. Söndürme fenomeni testi sırasında hastadan yine gözlerini kapatması istenir ve hastanın vücudunun hem sağa hemde sol tarafına aynı anda sivri bir cisimle veya parmakla uyarılı verilir.

Eğer hastanın sağ parietal lob lezyonu varsa hasta verilen uyarılardan vücudunun sağ tarafında ki uyarıyı hissederken kontralateral tarafında ki uyarıyı hissetmektedir. Fakat hastaya uyarılar tek tek verilirse her iki tarafı da hisseder.

Hasta aynı anda verilen uyarılardan lezyonun kontralateral tarafındakini hissedemiyorsa söndürme fenomeni başka bir deyişle dışlama fenomeni olduğu söylenebilir.

Kortikal Duyu Bozukluğuna Sebep Olan Hastalıklar

Kortikal duyu bozuklukları parietal lob lezyonlarında oluşmaktadır. Eğer bir kişinin yukarıda bahsettiğimiz kortikal duyuları bozulmuşsa kortikal duyusu bozulan tarafın karşı tarafının parietal lobunda bir lezyon olduğu düşünülür. Ve buna yönelik nörolojik muayene yapılmaya devam edilir.

Bu yazımızda kortikal duyu muayenesi hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştık. Kortikal duyu muayenesi içerisinde yer alan, stereognozi nedir, barognozi nedir, topognozi nedir, grafestezi nedir, iki nokta ayrımı nedir, söndürme fenomeni nedir sorularına cevap vermeye çalıştık.

Kortikal duyu kusurlarının adlandırması olan astereognozi, taktil agnozi, baragnozi, abarognozi, topagnozi atopognozi, grafanestezi, agrafestezi kavramlarından bahsettik.

Duyu muayenesi konusunda daha fazla bilgi için duyu muayenesi yazımıza, derin duyu ve muayenesi yazımıza ve yüzeyel duyu ve muayenesi yazımıza göz atabilirsiniz.