Ön Çapraz Bağ Yırtıklarının Konservatif Tedavisi (Ameliyatsız) ve Rehabilitasyonu

Ön Çapraz Bağ Yırtıklarının Konservatif Tedavisi (Ameliyatsız) ve Rehabilitasyonuna hastanın aktivite haline, yaşına, yaptığı işe ve ilerleyen yaşlarında spor ile alakalı beklentilerine göre karar verilir.

Ön Çapraz Bağ ; diz ekleminin sağlamlığını, stabilitesini sağlayan aynı zamanda kinematik olarak birçok fonksiyonu bulunan bir bağdır.

• Ön çapraz bağ yırtıkları çoğunlukla sporcularda görülmektedir. Amatör ya da profesyonel düzeyde belirli bir spor dalı ile iç içe olan kişilerin aktivite sırasında yaptıkları ters bir hareket sonucunda meydana gelen bir yırtık çeşididir.
• Genelde hastanın dizinde ileri derecede ağrı, ödem ve şişlik  tablosu vardır, yürüme ve hareketler kısıtlıdır.
• Ön çapraz bağ yırtığından şüphelenilmesi durumunda MR görüntülenme tekniği ile kontrol edilir.

Genel manada ön çapraz bağdan bahsedicek olursak, Ön Çapraz Bağ dizin öne yada arkaya yer değiştirmesinde sabitleyici yani stabilize edici olarak görev yapmaktadır. Dolayısıyla  herhangi bir yırtık oluşursa bu durum diz stabilizasyonunda bir bozukluğa neden olmaktadır. Bu da yürüken ya da dizinizi hareket ettirdiğiniz zaman ağrı hissetmenize yol açıcaktır.

Konservatif tedavi de amaç yoğun bir fizyoterapi programı ile kişinin dizinde gelişen herhangi bi limitasyon durumuna karşı dizin normal eklem hareketini tekrar sağlıklı durumundaki haline döndürmek, dizinde ki boşalma hissi, takılma durumu gibi belirtilerle kendini gösteren instabilite durumunu ortadan kaldırırak diz eklemi stabilitesini sağlamak ve kas kuvveti ile fonksiyonunu yaralanmadan önceki düzeye çıkarmak..

Ön Çapraz Bağ Konservatif  Tedavisi ve Rehabilitasyonunun Genel Basamakları

Akut dönem (0.gün-3.hafta)

Hedef:

• Ağrının ve efüzyonun (doku içerisinde sıvı birikmesi)  kaldırılması
• Kas spazmının çözülmesi

Yapılan Uygulamalar ve Egzersizler:

• Buz uygulaması ile beraber  ayak bileği elevasyonda iken ayak bileği pompalama hareketleri (Ödem için )
• Ayak bileğini ileri geriye doğru hareketler ile yaptırdığımız pompalama egzersizleri ( hareketleri sınırlı olan hastada derin ven trombozunu önleme)
• Pasif germe, kolay kuvvetlendirme egzersizleri  (Eklem hareket açıklığına yönelik topuk kaydırma)
• Elektroterapi uygulaması (Ağrı ve ödem için)
• Patellar mobilizasyon (Eklem hareket açıklığını artırmak için )
• İzometrik egzersizler   (Atrofinin önlenmesi için ) = Diz altında havlu sıkıştırma, bacaklar arasında havlu sıkıştırma, bacağın dış yüzeyi ile duvar arasında havlu sıkıştırma
• Düz bacak kaldırma ve  kapalı kinetik zincir egzersizleri  (Atrofinin önlenmesi için ) = Yatak ve duvarda topuk kaydırma egzersizleri
• Dizlik ve koltuk değneği ile desteği ile dayanabilen ağrı sınırında bacağa yük verme ( İlk dönemde hasta yürümekte zorlandığı için hastanın ambulasyon bu şekilde sağlanmaktadır)

Subakut dönem (3.-6.hafta)

Hedef:

• Akut dönem hedefini ve egzersizlerini devam ettirme
• Kas kuvvetlendirme
• İnflamasyonun kontrolü
• Koltuk değneklerini bırakma

Yapılan Uygulamalar ve Egzersizler: 

• Düz bacak kaldırma egzersizleri dirençli olarak ve tüm yönlere yapılır. ( Düz bacak kaldırma, yana bacak kaldırma, yüzükoyun yatıp arkaya bacak kaldırma, içe bacak kaldırma)
• Diz bükme ve hamstring gevşetme egzersizleri  (Diz çevresindeki yapılara yönelik germe egzersizleri )
• Patellar mobilizasyon dört yöne çalışılır. (Eklem hareket açıklığını artırmak için )
• İzometrik egzersizler maksimum kasılma ile yapılmaya başlanır  (Atrofinin önlenmesi için ) = Diz altında havlu sıkıştırma, iki diz arası havlu sıkıştırma
• Dirençli kuvvetlendirme egzersizleri, İzotonik kuvvetlendirme  (Diz kasları kuvvetlendirme)
• Kapalı kinetik zincir egzersizleri  (Atrofinin önlenmesi için ) = Yatak ve duvarda topuk kaydırma egzersizleri
• Diz bölgesi için erken evre denge ve propriyosepsif eğitim
• Bu dönemin başında artık ayağa tam ağırlık verilmeye başlanılır ve dönemin sonunda  ise dizlik çıkarılır, koltuk değnekleri bırakılır.

Kronik dönem (6.-12.hafta)

Hedef:

• Yürüme paterninde görülen aksaklıkların giderilmesi
• Yürüme Eğitimi
• Normal Diz Fonksiyonuna Geri Dönüş
• İzotonik kuvvetlendirme ( Dirençli kuvvetlendirme)
• Dizde güveni geliştirme

Yapılan Uygulamalar ve Egzersizler: 

• Düz bacak kaldırma egzersizleri  ağırlık artırılmış olarak tüm yönlere yapılır. ( Düz bacak kaldırma, yana bacak kaldırma, yüzükoyun yatıp arkaya bacak kaldırma, içe bacak kaldırma)
• Diz bükme ve hamstring gevşetme egzersizleri  (Diz çevresindeki yapılara yönelik germe egzersizleri )
• Dirençli kuvvetlendirme egzersizlerinde kullanılan ağırlıkların kilogramı arttırılarak çalışma (Diz kasları kuvvetlendirme)
• Kapalı kinetik zincir egzersizleri  zorlaştırılmalı  ve  ileri dönem propriyoseptif eğitimlere başlanılmalı.
• Durumunun müsait olduğu düşünülen hastalara hafif düz koşular,  pliometrik tipteki arkaya ve yana koşular, S şeklinde koşular, 8 şeklinde koşular ve zig-zag koşular
• 2.aydan sonra yavaş yavaş izokinetik yapılan egzersizler
• En son pliometrik egzersizler, çeviklik egzersizleri ve spora geri dönüş egzersizleri tamamlanarak spora geri dönülür.