Ortez Nedir?

Ortez Nedir?

8 Nisan 2016 0 Yazar: admin

Ortez, herhangi bir nedenle var olan bir vücut segmenti üzerine yapılan external bir cihazdır. Ortezin vücut içerisiyle ya da vücutla herhangi bir bağlantısı yoktur.

Vücut yapımız (kaslar, eklemler) dışarıdan gelen kuvvetleri karşılayabilecek yapıdadır. Ama bazı durumlar bu mekanizmanın bozulmasına neden olur. Patomeknaik bir durum oluşur. Mormal mekanik bozulur.

Ortez Neden Kullanılır

Üst ekstremite ortezleri

1)ödem :Çevre ölçümü yapılarak tespit edilebilir. Volimetrik ölçüm şansımız varsa bundan da yararlanabiliriz. Her ölçüm bilateral karşılaştırmalı olarak yapılır. Referans noktalarını çok iyi belirlemeliyiz ve not almalıyız. Ödem olduğu zaman eklemler ödeme yer açacak şekilde hareket ederler. Bağlarda en gevşek olduğu pozisyonlama yaparak ödeme yol açar. Bu istenmeyen bir pozisyondur. Genelde el bileğinde fleksion, KMK eklemde hiperextansion, İF eklemde flexion pozisyonu hakimdir, Bu pozisyonda ligamentlerin anatomik boyutlarını kaybetmesi söz konusudur. Bu yüzden bağların optimal gerilimde durduğu eklem açılarını vermeye çalışıyoruz.

El bileği 20 drece eks. Yada (duruma göre nötral) KMK eklem 90 derece fleksion, IF eklemler ekstansion pozisyonunda olur. Bu pozisyona EDİNBURG pozisyonu adı verilir.Çok farklı hastalıklarda ödemle karşılaşabiliriz. Romatizmal, RSD, yanıklar, kırıklar, lenf ödem olabilir.Uzun süre ödemle mücadele edeceksek eli kötü posizyonda kalırsa ligamentler kısalır yada uzar ve ödem giderildiğinde konservatif olarak ligamentleri eski haline getirmek neredeyse imkansızdır.

Elin fonksiyonel pozisyonu 15-20 derece kadar el bileği ext,  10 derece ulnardeviasyonda , MKF eklemden itibaren IF eklemleri semiflex, başparmak diğer parmaklara doğru opozisyonda. EDİNBURG; ödemi tedavi amaçlı, azaltmak için kullandığımız pozisyonlama, statik bir pozisyondur.

2) Hareket limitasyonu: En önemli nokta limitasyonun nereden ve neden kaynaklığıdır,3 durumdan dolayı olur.. 1- kas kontraktürü 2-eklem problemi 3- ciltten kaynaklanan bir problem

Eğer ciltten kaynaklanan bir problem ise (yanık,skar) bir şey yapmıyoruz. Eklemde yapısal bir değişiklik yoksa güzel bir fizyoterapi programını destekleyici ortezler kullanabiliriz. Eğer kaslarda kısalık varsa ortez için en uygun kontraktür(traksion) ortezi kullanıyoruz.

3)Ağrı, aşırı duyarlılık: Ağrıyı çok iyi sorgulamak lazımdır. Tipini, lokalizasyonunu, sinir yaralanmasından mı kaynaklandığı yada RSD kaynaklı mı? Tespit etmeliyiz. Ağrısının nasıl azaldığını belirlememiz gerekiyor. Hastanın ortez kullanım sürelerini ya da ortezin etkisini belirlememizde yardımcı olur. Eğer mevcut olan ağrıyı ortez ile birlikte artırıyorsak çok şiddetli bir ağrıya dönüşüyorsa ortez ile istenmeyen bir duruma yol açmış olabiliriz.

-Hipersenstive gibi bir durum varsa mutlaka öncelikli olarak bu durumun giderilmesi için uğraşılır, daha sonra ortez düşünülmeli. Desensitizasyon tedavisi, hastada proprioseptif girdiyi iyileştirme(pamuk, ağırlık aktarması)

RSD-sempratik aktivasyonun aşırı tepki vermesi. Ekstremitedistalinde daha fazla görülür. En fazla el sonra omuz bölgesinde. Daha çok kırık ve travma sonrası görülür. Nedeni tam olarak belli değildir. Ağrı sendromu vardır. Hasta lokalizasyonu tam olarak belirtemez. Ödem distaldorsal bölgede daha fazla yaygındır. Cilt kalınlığında azalma, rengi ise kırmızıöncelikle zamanla soluk renge dönüşür. Morarma yönünde de değişiklik görülebilir. Cilt ısısında sıcaktan soğuğa doğru bir geçiş vardır. Kemiklerde zımba deliği görünümü mevcut.Hastanındesentizasyon tedavisi sırasında  plastazot veya poliform gibi daha yumuşak mataryelliortezler kullanmalıyız.

Nöroma- Bu durumlarda da hipersensitive durumları görülebilir. Özellikle alt ekst. Mortonnöroması Rexbet ayakta 3.-4.  Metatarslar arasında digital sinirlerin kalınlaşması ile oluyor. Yaşlanma, topuklu ayakkabı neden olur. En önemli bulgusu ise ayak önünde uyuşma, ağrı, yanma görülür.

4)Duyu kaybı : Periferik sinir yaralanması ya da ÜMN lezyonu yol açabilir. ÜMN lezyonlarında duyu-algı bütünlüğü bozuk hastalarda ortez uygulamak zordur. Önce hastanın tedavisi gerçekleştirilir propriseptif duyu algısının iyileştirilmesi gerekir. Periferik sinir yaralanmasına bağlı olarak duyu ve motor kaybı beklenir. Ağrı, basınç, ısı duyusu kaybolan bir hastada ortez yapmak zordur  ve iyi bir takip gereklidir. Kullanacağımız materyalin sevilmesi için duyu kaybı bizim için iyi bir değerlendirmedir.

5) Splint verilecek ekstremitenin genel durumu: El için ortez kulanılacaksa dirsek ve omuzun durumunuda bilmeliyiz. Çünkü hareket fonksiyonu bir bütündür.

6) Kas kuvveti ve enduransı: Eğer kas kuvveti yeterli değilse dinamik splint yerine statik splint verilmelidir. Endurans: Hastanın bir aktiviyeti belirli bir sürede yapması çok önemlidir ve enduransı değerlendirmeliyiz. Her hangi bir aktivitenin gerektiği kadar tekrar yapılabilmesi adına tedavi programı belirlenmelidir.

7) Hastanın sistematik bir rahatsızlığı var mı? : D.M v.b. hastanın öz geçmişi ve soy geçmişinde iyi bir değerlendir yapılmalıdır . Kullanılacak matertalin seçimiyle ilgilidir. Kullanacagımız malzemenin yumuşak malzeme ile kaplanması gerekir ve iyi bir şekilde takip edilmelidir (yara ve benzeri)

R A da alevlenme döneminde yapılan ortez inflamatuar dönem olduğu için kullanılamaz yada ortez alevlenme döneminde yapıldıysa normal dönemde ortez hastaya geniş gelir.

8) Hastada spastisite ve koordinasyon problemi : spastisite varsa dinamik ortez koonraindikedir. Statik ortez kullanılmalıdır. Koordinasyon bozukluğu varsa hastanın ortez ile rahat etmesi ve kullanımı zordur.

9) Ortez ne amaçla istemiştir:??

10) Hastanın fonksiyonel durumu: Üst ekstremitesini G. Y.A de kullanabiliyormu?

11) Hastanın beklentileri:  Hekim tanıyı koyduktan sonra hastayı değerlendiririz. Hastanın bu programdan nasıl bir beklentiis var bunu mutlaka değerlendirmeli . Ortezini neden takması gerektiğini ortezin maçını hastaya söylemeliyiz.

Ortezlerin neden kullanıldığını merak ediyorsanız Ortez Neden Kullanılır başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.