Proprioseptif Nöromusküler Fasilitasyon – Teknikler

PNF tekniklerinin amacı kas gruplarına yönelik kolaylaştırma, inhibisyon, güçlendirme, ve gevşeme yoluyla fonksiyonel hareketi iyileştirmektir. Bu teknikler konsentrik, eksentrik ve statik kas kontraksiyonlarını kullanırlar. Hastanın ihtiyacına göre kas kontraksiyonları uygun direnç ve kolaylaştırma yöntemleri ile kombine edilir.

Eklem hareket açıklığını arttırmak ve yeni kazanılan açıklıkta kasları güçlendirmek amaçlanır. Kasıl-gevşe gibi bir gevşeme tekniği hareket açıklığını arttırmada kullanılır. Ters (reversal) dinamik ya da izotonik kombinasyonu gibi kolaylaştırma teknikleri ile yeni kazanılan hareket açıklığındaki kuvvet ve kontrolün arttırılması hedeflenir.

Güçlendirme egzersizleri esnasında kas yorgunluğunu azaltmak amaçlanır. Tekrarlı germe gibi bir kuvvetlendirme tekniğinin hemen ardından ters dinamiğe (ters yavaş) geçilerek çalışılmış kasın yorgunluğu azaltılır. Tekrarlı germe refleksi kasların yorulmadan daha uzun süre çalışmasını sağlar. Antagonistik kasların değişen kontraksiyonları bir kas grubunda tekrarlı egzersiz sonrası oluşan yorgunluğu rahatlatır.

Bu yazımızda sırasıyla şu konulara değineceğim.

• • • • 1-Ritmik Başlama
      • 2-İzotonik Kombinasyonu
      • 3-Ters Antagonistler
      • 3.1. Ters Dinamikler (Ters yavaş ile birleştirilir)
      • 3.2. Ters Stabilizörler
      • 3.3. Ritmik Stabilizasyon
      • 4-Tekrarlı Germe (Tekrarlı Kontraksiyonlar)
      • 4.1. Hareket Açıklığının Başlangıcında Tekrarlı Germe
      • 4.2 Hareket Açıklığı Boyunca Tekrarlı Germe
      • 5- Kasıl-Gevşe
      • 5.1. Kasıl-Gevşe: Direkt Tedavi
      • 5.2. Kasıl-Gevşe: İndirekt Tedavi
      • 6-Tut-Gevşe
      • 6.1. Tut-Gevşe: Direkt Tedavi
      • 6.2. Tut-Gevşe: İndirekt Tedavi
      • 7-Replikasyon (çoğaltma, tekrarlama)

 

 1-Ritmik Başlama 

• İstenen açıda ekstremite ya da gövdenin ritmik hareketi. Pasif hareketle başlar, aktif dirençli harekete kadar ilerler.

 

Hedefler:

• Hareketin başlamasına yardım etmek.
• Koordinasyonu ve hareket hissini arttırmak.
• Hareket açıklığını normale getirmek  (arttırarak ya da azaltarak)
• Hareketi öğretmek
• Hastanın gevşemesine yardım etmek

 

Endikasyonlar:

• Harekete başlamada zorluk
• Çok yavaş ya da çok hızlı hareket
• Koordine olmayan ya da düzensiz ritimde hareket (ör: ataksi, rijidite)
• Kas tonusunu düzenlemek ve normale getirmek
• Genel gerginlik

 

 

Tanım:

• Terapist hastayı hareket açıklığında pasif olarak hareket ettirerek başlar. Ritmi ayarlamak için sözel komutları kullanır.
• Hastadan istenen yönde aktif olarak harekete katılması istenir. Dönüş hareketi terapist tarafından yapılır.
• Terapist aktif harekete direnç gösterir, sözel komutlarla ritmi korur.
• Bitirmek için hasta hareketi bağımsız olarak yapmalıdır.

 

Örnek:

• Oturma pozisyonunda gövde ekstansiyonu
• Hastayı gövde fleksiyonundan ekstansiyonuna, sonra tekrar fleksiyon pozisyonuna pasif olarak getirin. “İzin ver seni dikleştireyim. Güzel, şimdi izin ver seni tekrar öne hareket ettireyim. Şimdi bırak tekrar dikleştireyim.”
• Hasta gevşediğinde ve rahatça hareket edebilir olduğunda aktif yardımlı harekete başlayın. “Seni dikleştirmemde bana yardım et. Şimdi gevşe ve öne eğmeme izin ver.”
• Daha sonra dirençli hareketlere başlayın. “Doğrulmak için zorla. İzin ver seni öne eğeğim. Şimdi tekrar doğrulmak için zorla.”
• Bağımsız hareket. “Şimdi kendi başına doğrul.”

 

Modifikasyonlar:

• Bu teknik eksentrik ya da konsentrik kas kontraksiyonları ile bitirilebilir (izotonik kombinasyonu).
• Bu teknik her iki yönde aktif hareketle bitirilebilir (antagonistlerin tersine çevrilmesi)

 

2-İzotonik Kombinasyonu

• Bir grup kasın (agonistlerin) gevşeme olmadan kombine konsentrik, eksentrik ve stabilize edici kontraksiyonudur. Tedavi için hastanın en güçlü ve koordine olabildiği yerden başlanır.

 

Hedefler:

• Hareketin aktif kontrolü
• Koordinasyon
• Aktif hareket açıklığını arttırmak
• Güçlendirme
• Hareketin eksentrik kontrolünde fonksiyonel çalışma

 

Endikasyonlar:

• Azalmış eksentrik kontrol
• İstenen bir yönde hareket edebilme yeteneğinde ya da koordinasyonunda eksiklik
• Azalmış aktif hareket açıklığı
• Hareket açıklığı içinde aktif harekette yetersizlik

 

Tanım:

• Terapist hastanın istenen hareket açıklığı boyunca olan aktif hareketine direnç uygular (konsentrik kontraksiyon).
• Hareketin sonunda terapist hastaya o pozisyonda kalmasını söyler (stabilize edici kontraksiyon).
• Stabilite elde edildiğinde terapist hastaya başlangıç pozisyonuna döndürücü harekete izin vermesini söyler (eksentrik kontraksiyon).
• Değişik tipte kas aktiviteleri arasında gevşeme yoktur ve terapistin elleri aynı yüzeyde kalır.
• Not: Eksentrik ya da stabilize edici kas kontraksiyonu konsentrik kontraksiyondan önce gelebilir.

 

Örnek:

• Oturma pozisyonunda gövde ekstansiyonu
• Hastanın gövde ekstansiyonuna doğru olan konsentrik kontraksiyonuna direnç uygulayın. “Sırtını benden uzağa doğru ittir.”
• Hastanın aktif hareketinin sonunda hastadan o pozisyonda kalmasını isteyin. “Dur, orada kal. Seni öne eğmeme izin verme.”
• Hasta stabil olduktan sonra, hala gövde ekstansör kaslarında eksantrik kasılma ile kontrol sağlıyorken hastayı ilk pozisyonuna döndürün. “Şimdi izin ver seni öne eğeyim, ama yavaşça.”

 

Modifikasyon-1:

• Bu teknik ters antagonist ile kombine edilebilir.

 

Örnek:

• Gövde ekstansiyonu ile kombine edilen gövde fleksiyonu.
• Yukarıdaki egzersizi bir süre yaptıktan sonra hastaya konsentrik kasılma ile aktif olarak gövde fleksiyonuna hareket etmesini söyleyin.
• Daha sonra egzersizi gövde fleksiyonu, izotonik kombinasyonu ile tekrar edebilir ya da gövde fleksiyon ve ekstansiyonu için ters antagonist ile devam edilebilir.

 

Modifikasyon-2:

• Bu teknik hareket açıklığının sonunda ve eksentrik kontraksiyonla başlatılabilir.

 

Örnek:

• Oturma pozisyonunda eksentrik gövde ekstansiyonu
• Egzersize hastanın gövdesi ekstansiyonda iken başlayın.
• Hastayı, gövde ekstansör kaslarında eksantrik kasılma ile kontrolünü devam ettirirken, ekstansiyondan gövde fleksiyonuna hareket ettirin. “Şimdi seni öne doğru eğmeme izin ver, ancak yavaşça.”

 

Modifikasyon-3:

• Tam hareket açıklığı tamamlanmadan bir tipteki kas kontraksiyonu başka bir tipe değiştirilebilir.
• Konsentrikten eksentrik kas kasılmasına değişim durmadan ya da stabilize edilmeden yapılabilir.

 

Örnek:

• Oturma pozisyonunda gövde fleksiyonu
• Hastanın gövde fleksiyonuna doğru konsentrik kontraksiyonuna direnç gösterin. “Öne (bana) doğru it kendini.”
• Hasta istenen derecede gövde fleksiyonuna eriştiğinde, hasta gövde fleksör kaslarında eksentrik kontraksiyon ile kontrolünü devam ettirirken başlangıç pozisyonuna doğru hareket ettirin. “Şimdi izin ver seni arkaya doğru iteyim, ancak yavaşça.”

 

3-Ters Antagonistler

• Bu teknikler Sherrington’un ardışık indüksiyon teorisine dayanmaktadır.

 

3.1. Ters Dinamikler (Ters yavaş ile birleştirilir)

• Aktif hareketin bir yönden (agonist) karşı yöne (antagonist) duraklama ya da gevşeme olmadan değişmesidir. Normal hayatta sık görülen bir kas aktivitesidir: bir topu atmak, pedal çevirmek, yürümek, vb.

 

Hedefler:

• Aktif hareket açıklığını arttırmak
• Kuvveti arttırmak
• Koordinasyonu geliştirmek (yumuşak ters hareket)
• Yorgunluğu önlemek ya da azaltmak
• Dayanıklılığı arttırmak
• Kas gerimini azaltmak

 

Endikasyonlar:

• Azalmış aktif hareket açıklığı
• Agonist kasların zayıflığı
• Hareket yönünü değiştirebilme yeteneğinde azalma
• Egzersiz yapan kasların yorulmaya başlaması
• Hipertonik kas gruplarının gevşemesi

 

Tanım:

• Terapist hastanın hareketine bir yönde, genelde daha güçlü ve iyi olduğu yönde direnç gösterir.
• İstenen hareket açısının sonuna yaklaştıça, terapist hareket segmentinin distal kısmındaki tutuşunu değiştirir ve yön değişimine hazırlayıcı bir komut verir.
• İstenen hareketin sonunda terapist yönü tersine çevirmek için gevşeme olmadan hareket komutu verir, başlayan yeni harekete distalden direnç uygular.
• Hasta karşı yönde harekete başladığında terapist proksimaldeki tutuşunu da terse çevirir, böylece tüm direnç yeni yöne karşı olur.
• Terse çevirmeler gerektiği kadar sık yapılır.
• Normalde daha güçlü paternin kontraksiyonu ile başlanır, daha zayıf paternin kontraksiyonu ile bitirilir. Ancak bitirirken hastanın ekstremitesi “havada bırakılmaz.”

 

Örnek:

• Alt ekstremite hareketini fleksiyondan ekstansiyona çevirmek
• İstenen (daha güçlü) alt ekstremite fleksiyon paternine direnç uygulayın. “Ayağı yukarı ve bacağı yukarı kaldır.”
• Hastanın bacağı son noktaya yaklaşırken sözel bir ipucu verin (hazırlayıcı komut) ve ayak sırtında direnç uygulayan elinizi ayak tabanına ters hareket esnasında direnç uygulamak için kaydırırken farkında olmasını sağlayın (dorsifleksör kaslar proksimal tutuşun yayılımına bağlı hala aktiftir).
• Hastanın yeni yönde hareketine hazır olduğunuzda hareket komutu verin. “Şimdi ayağını indir ve bacağını aşağı it.”
• Hasta yeni yönde hareket etmeye başladığında proksimal eli hareket ettirerek onun da yeni yöne direnç göstermesini sağlayın.

 

Modifikasyonlar

• Bütün eklem hareket açıklığını kullanmak yerine yön değişimi sadece belirli bir hareket açıklığında uygulanabilir.
• Bir yönde ya da her iki yöndeki hareket hızı modifiye edilebilir.
• Tekniğe her iki yönde küçük açılarla başlanıp hastanın yeteneği arttıkça hareket açıklığı arttırılabilir.
• Hareket açıklığı hasta her iki yönde stabilize olana kadar kademeli olarak azaltılabilir.
• Hastaya hareketin herhangi bir nokrasında ya da hareket açıklığının sonunda pozisyonunu sabit tutması söylenebilir. Bu hareketin yönü değişmeden önce ya da sonra yapılabilir.
• Bu tekniğe hastanın kuvvetli olduğu yönden başlanarak yön değiştirildiğinde zayıf kaslara yayılma etkisinden faydalanılabilir.
• Agonistik kaslarda yorulma başladığında terse çevirme yapılmalıdır.
• Eğer kuvvetlendirme amaçlanıyorsa her yön değişiminde direnç arttırılır ve hastadan daha fazla güç uygulaması istenir.

 

3.2. Ters Stabilizörler

• Hareketi önlemeye yetecek direnç uygulanan yön değiştiren izotonik kontraksiyonlar. Dinamik bir komut verilir (“elime doğru ittir.” ya da “semi itmeme izin verme.”) ve terapist sadece çok küçük bir harekete izin verir.

 

Hedefler:

• Stabilite ve dengeyi arttırmak.
• Kas gücünü arttırmak.
• Agonist ve antagonist kaslar arasındaki koordinasyonu arttırmak.
• Endikasyonlar:
• Stabilitenin azalması
• Güçsüzlük
• Hasta izometrik kas kontraksiyonu yapamıyor ancak yine de bir yönde dirence ihtiyacı var.

 

Tanım:

• Terapist hastanın güçlü olduğu taraftan başlayarak direnç verir ve hastadan güce karşı koymasını ister. Çok az harekete izin verilir. Stabiliteyi arttırmak için sıkıştırma ya da traksiyon uygulanmalıdır.
• Hasta tam olarak güce direnç gösterdiğinde terapist elinin yerini değiştirir ve diğer yönde direnç verir.
• Hasta yeni dirence cevap verdikten sonra terapist diğer elinin yerini değiştirerek yeni yöne direnç verir.

 

Modifikasyonlar:

• Bu teknikte küçük yön değiştirmelerle başlanıp hasta stabilize olana dek daha küçük açılara doğru ilerlenebilir.
• Stabilizasyona daha güçlü kas grupları ile başlanıp zayıf kaslara kolaylaştırma sağlanabilir.
• Direnç uygulanan kısım değiştirilerek tüm kas gruplarının çalışması sağlanabilir. Örneğin üst gövde stabil olduktan sonra pelvise direnç verilerek alt gövdenin stabilizasyonu için çalışılabilir.

 

3.3. Ritmik Stabilizasyon

• Dirence karşı yönü değişen izometrik kontraksiyonlar, hareket oluşmaz.

 

Hedefler:

• Aktif ve pasif hareket açıklığını arttırmak.
• Kuvveti arttırmak.
• Stabilite ve dengeyi arttırmak.
• Ağrıyı azaltmak.

 

Endikasyonlar ve kontraendikasyonlar:

Endikasyonlar:

• Kısıtlı hareket açıklığı
• Ağrı, özellikle harekette oluşan
• Eklem instabilitesi
• Antagonistik kas grubunda güçsüzlük
• Azalmış denge

 

Kontraendikasyonlar:

• Ritmik stabilizasyon serebellar tutulumlu hastalar için çok zor olabilir.
• Hasta yaş, iletişim güçlüğü, serebral disfonksiyon gibi durumlara bağlı olarak talimatlara uyamayabilir.

 

Tanım:

• Terapist agonsitik kas grubunun izometrik kontraksiyonuna direnç verir. Hasta ilgili vücut kısmının konumunu –hareket ettirmeye çalışmadan- korumaya çalışır.
• Direnç hasta karşı koyan kuvveti korurken yavaşça arttırılır.
• Hasta tam olarak cevap verdiğinde terapist bir kolunu antagonist harekete direnç gösterebilmek için distalde yer değiştirir. Direnç değişirken ne terapist ne de hasta gevşemez.
• Yeni direnç yavaş yavaş oluşturulur. Hasta karşılık verdikçe terapist antagonistik harekete karşılık verebilmek için diğer elini de değiştirir.
• Hastanın durumuna göre sıkıştırma ya da traksiyon kullanılır.
• Terse çevirmeler gerektiği kadar tekrarlanır.
• Statik komut kullanılır. “Orada kal.” “Hareket etmeye çalışma.”

 

Modifikasyonlar:

• Tekniğe zayıf kasları kolaylaştırmak için güçlü kas grupları ile başlanabilir (ardışık indüksiyon).
• Güçsüz kaslar için stabilize edici aktiviteden sonra güçlendirme teknikleri uygulanabilir.
• Hareket açıklığını arttırmak için stabilizasyondan sonra hastadan hareketini kısıtlı alana doğru genişletmesi istenebilir.
• Gevşeme için hastadan tekniğin sonunda tüm kaslarını gevşetmesi istenebilir.
• Gevşemeyi ağrısız sağlayabilmek için teknik ağrılı alandan uzaktaki kaslarda uygulanabilir.

 

4-Tekrarlı Germe (Tekrarlı Kontraksiyonlar)

4.1. Hareket Açıklığının Başlangıcında Tekrarlı Germe

• Germe refleksi uzama geriminin altındaki kaslarda ortaya çıkar.
• Not: Sadece kaslar gerim altında olmalıdır, eklemdeki yapıların gerilmemesine dikkat edilmelidir.

 

Hedefler:

• Hareketin başlangıcını kolaylaştırmak.
• Aktif hareket açıklığını arttırmak.
• Kuvveti arttırmak.
• Yorgunluğu önlemek ya da azaltmak.
• Hareketi istenen yöne doğru yönlendirmek.

 

Endikasyonlar ve Kontraendikasyonlar

Endikasyonlar:

• Güçsüzlük
• Güçsüzlüğe ya da rijiditeye bağlı olarak hareketi başlatamama
• Yorgunluk
• Harekete ait farkındalığın azalması

 

Kontraendikasyonlar:

• Eklem instabilitesi
• Ağrı
• Kırığa ya da osteoporoza bağlı stabil olmayan kemikler
• Hasarlı kas ya da tendon

 

Tanım:

• Uzamış kas gerimi = Germe stimulusu
• Uzamış kas gerimi + hafifçe vurmak = Germe refleksi
• Terapist paterndeki kasları tam olarak uzatırken hazırlayıcı komut verir. Rotasyona dikkat edin.
• Kası daha da uzatmak (germek) için hızlı ve hafifçe vurun ve germe refleksini ortaya çıkarın.
• Germe refleksi ile aynı anda komut vererek hastanın gerilmiş kaslarını kasmak için istemli çabasını refleks cevapla birleştirin.
• Refleks cevaba ve istemli kas kontraksiyonuna direnç uygulayın.

 

Modifikasyonlar:

• Teknik ara verilmeden, kontraksiyon zayıfladığında ya da bittiğinde hareket açıklığının başından tekrarlanabilir.
• Direnç modifiye edilerek sadece bazı hareketlerin ortaya çıkması sağlanabilir (vurgu için zamanlama). Örneğin terapist ayak dorsifleksiyona ve eversiyonuna hareket açıklığında direnç gösterirken kalça fleksiyonunun oluşmasını önleyebilir.

 

4.2 Hareket Açıklığı Boyunca Tekrarlı Germe

• Germe refleksi kontraksiyon gerimi altındaki kaslarda ortaya çıkarılır.

 

Hedefler:

• Aktif hareket açıklığını arttırmak
• Kuvveti arttırmak
• Yorgunluğu önlemek ya da azaltmak
• İstenen yönde harekete rehberlik etmek

 

Endikasyonlar ve Kontraendikasyonlar

Endikasyonlar:

• Güçsüzlük
• Yorgunluk
• İstemli hareketin farkındalığında azalma

 

Kontraendikasyonlar:

• Eklem instabilitesi
• Ağrı
• Kırık ya da osteoporoza bağlı stabil olmayan kırıklar
• Hasarlı kas ya da tendon

 

Tanım:

• Terapist bir hareket paternine direnç gösterir, böylece bütün kaslar kontrakte ve gerim altındadır. Bir germe refleksi ile başlanabilir.
• Daha sonra hastaya germe refleksini yeni ve daha güçlü bir eforla koordine edebilmesi için hazırlayıcı bir komut verilir.
• Aynı anda geçici olarak fazla direnç vererek kasları hafifçe uzatılır.
• Yeni ve daha güçlü bir kas kontraksiyonu istenir ve direnç verilir.
• Germe refleksi kontraksiyonu güçlendirmek için tekrarlanır ya da hasta harekete devam ettikçe yeniden yönlendirilir.
• Yeni germe refleksi verilmeden önce hastanın hareketine izin verilmelidir.
• Germe sırasında hasta gevşememeli ya da yönü tersine çevirmemelidir.

 

Modifikasyonlar:

• Terapist tekrar germeden önce paternde stabilize edici bir kontraksiyon isteyebilir. “Bacağını burada tut, aşağı itmeme izin verme. Şimdi daha sıkı yukarı çek.”
• Terapist daha zayıf kasları tekrar gerer ve direnç verirken, paternde daha güçlü kasların stabilize edici bir kontraksiyonuna direnç verebilir (vurgu için zamanlama).

5- Kasıl-Gevşe

• Direnç gösteren kaslar ve paternler için “antagonist”, karşı grup kaslar ve paternler için “agonist” ifadesi kullanılmıştır.

 

5.1. Kasıl-Gevşe: Direkt Tedavi

• Direnç gösteren kasların (antagonistlerin) dirençli izotonik kontraksiyonu, takiben gevşeme ve artmış hareket açıklığına doğru hareket.

 

Hedef:

• Pasif hareket açıklığında artış.

 

Endikasyon:

• Azalmış pasif hareket açıklığı.

 

Tanım:

• Terapist ya da hasta eklemi ya da vücut kısmını pasif hareket açıklığının sonuna kadar götürür. Aktif hareket ya da az bir dirence karşı hareket tercih edilir.
• Terapist hastanın kısıtlayan kaslarından ya da paterninden (antagonistlerinden) güçlü bir kontraksiyon ister (bu kontraksiyon en az 5-8 saniye sürdürülmelidir).
• En çok uzamış kastaki maksimal kontraksiyon aktin-miyozin kompleksinde yapısal değişiklik ortaya çıkarır.
• Başta rotatorlar olmak üzere tüm istenen kasların kasılmasına izin vermek için yeterli harekete terapist tarafından izin verilir.
• Yeterli zaman geçtikten sonra terapist hastaya gevşemesini söyler.
• Hem hasta hem de terapist gevşer.
• Eklem ya da vücut kısmı ya hasta tarafından aktif olarak, ya da terapist tarafından pasif olarak pasif açıklığın yeni sınırına yeniden pozisyonlanır. Aktif hareket tercih edilir ve direnç verilebilir.
• Teknik hareket açıklığı kazanımı kalmayana dek tekrarlanır.
• Yeni hareket açıklığındaki agonistik ve antagonistik kasların aktif dirençli egzersizi ile aktivite sonlandırılır.

 

Modifikasyonlar:

• Hastadan  gevşeme olmaksızın hemen istenen açıklığa hareket etmesi istenebilir.
• Agonistik ve antagonistik kasların değişen kontraksiyonları uygulanabilir. “Kolunu olduğu yerde tut, yukarı kaldırmama izin verme. Şimdi kolunu aşağı itmeme izin verme.”

 

5.2. Kasıl-Gevşe: İndirekt Tedavi

Tanım:

• Bu teknikte kısalmış kaslar yerine agonistik kasların kontraksiyonu kullanılır. “Kolunu aşağı indirmeme izin verme, yukarı doğru kaldırmaya devam et.”

 

Endikasyon:

• İndirekt metodu, kısıtlayan kasların kontraksiyonu çok ağrılı ya da zayıf olduğunda etkili bir kontraksiyon oluşturmak için kullanın.

 

6-Tut-Gevşe

• Kısıtlayan kas ya da paternler “antagonist”, karşı patern ve kaslar “agonist” olarak adlandırılmıştır.

 

6.1. Tut-Gevşe: Direkt Tedavi

• Antagonistik kasların (kısalmış kasların) dirençli izometrik kontraksiyonu ve ardından gevşemesi.

 

Hedefler:

• Pasif hareket açıklığında artış.
• Ağrıda azalma.

 

Endikasyonlar ve Kontraendikasyonlar:

Endikasyonlar:

• Pasif hareket açıklığında azalma
• Ağrı
• Hastanın izotonik kontraksiyonlarının terapist tarafından kontrol edilemeyecek kadar güçlü olması.

 

Kontraendikasyon:

• Hastanın izometrik kontraksiyon yapamaması.

 

Tanım:

• Eklem hareket açıklığını arttırmak için terapist ya da hasta, eklemi ya da vücut kısmını pasif ya da ağrısız hareket açıklığının sonuna dek götürür. Aktif hareket tercih edilir. Eğer ağrıya yol açmıyorsa terapist direnç verebilir.
• Not: Eğer bu pozisyon çok ağrılıysa hasta ağrısız olduğu pozisyona dönmelidir.
• Terapist kısıtlayan kas ya da paternin (antagonist) rotasyona vurgu ile izometrik kontraksiyonunu ister (kontraksiyon 5-8 saniye sürmelidir).
• Direnç yavaşça arttırılır.
• Hasta ve terapist hareketsiz kalır.
• Kontraksiyon yeterli süre devam ettikten sonra terapist hastaya gevşemesini söyler.
• Hem terapist hem de hasta gevşer.
• Eklem ya da vücut kısmı hareket açıklığının yeni sınırına aktif ya da pasif olarak yerleştirilir. Ağrısızda aktif hareket tercih edilir. Ağrıya yol açmıyorsa harekete direnç verilir.
• Tüm basamaklar yeni hareket açıklığı sınırında tekrarlanır.
• Ağrıyı azaltmak için hasta rahat bir pozisyonda bulunulmalıdır. Terapist ağrılı kısmı etkileyen kasların izometrik kontraksiyonuna direnç vermelidir.

 

6.2. Tut-Gevşe: İndirekt Tedavi

• İndirekt tut-gevşe tedavisinde kısalmış ya da ağrılı kasların sinerjistlerine direnç verilirken ağrılı kaslara ya da harekete direnç verilmez. Eğer sinerjistler de ağrılı ise sinerjistik kasların karşı paternine direnç verilr.

 

Endikasyon:

• Kısıtlanan kasların kontraksiyonu çok ağrılı olduğunda.

 

Tanım:

• Hasta rahat bir pozisyona alınır.
• Terapist ağrılı kısımdan distaldeki sinerjistik kasların izometrik kontraksiyonuna direnç verir.
• Direnç yavaşça arttırılır ve ağrıya neden olacak düzeyin altında tutulur.
• Gevşeme esnasında direnç yavaşça azaltılır.

 

Modifikasyonlar:

• Bu teknik karşı paterndeki sinerjistik kasların kontraksiyonu ile yapılabilir.
• Değişen izometrik kontraksiyonlar ya da ritmik stabilizasyon yapılabilir.
• Eğer hasta bir izometrik kontraksiyon yapamıyorsa, dikkatlice kontrollü stabilize edici kontraksiyonlar kullanılabilir. Terapistin direnci ve hastanın çabası ağrıya yol açmayacak düzeyde kalmalıdır.

 

7-Replikasyon (çoğaltma, tekrarlama)

• Fonksiyonel aktivitelerin motor öğrenilmesini kolaylaştırmak için bir tekniktir. Bir hareketin ya da aktivitenin sonucunu hastaya öğretmek fonksiyonel işler ve kendine bakım aktiviteleri için önemlidir.

Hedefler:

• Hastaya hareketin son pozisyonu (sonucunu) öğretmek.
• Agonist kasların kısaldığı durumlarda hastanın bir kontraksiyonu sürdürebilme yeteneğini değerlendirmek.

 

Tanım:

• Hastayı tüm agonist kasların kısaldığı “sonuç” pozisyonuna getirin.
• Terapist bütün bileşenlere direnç verirken hasta o pozisyonu korur. Hastanın kaslarını kolaylaştırmak için bütün temel yöntemleri kullanın.
• Hastadan gevşemesini isteyin. Hastayı karşı yönde kısa bir mesafe pasif olarak hareket ettirin, daha sonra hastadan tekrar “sonuç” pozisyonuna gelmesini isteyin.
• Hareketin her tekrarında hastanın daha büyük bir hareket açıklığında çaba göstermesi için başlangıç mesafesi biraz arttırılır.
• En sonda hasta hareketi kolaylaştırma ya da terapistin manuel teması olmaksızın aktiviteyi kendisi yapar.

 

PNF Teknikleri ve Amaçları

Belirli bir amaç için kullanılabilecek PNF teknikleri:

1- Harekete başlama

• Ritmik stabilizasyon
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe

 

2- Bir hareketi öğrenme

• Ritmik başlama
• İzotonik kombinasyonu
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Hareket açıklığı boyunca tekrarlı germe
• Replikasyon

 

3- Hareket oranını değiştirme

• Ritmik başlama
• Ters dinamikler
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Hareket açıklığı boyunca tekrarlı germe

 

4- Kuvveti arttırmak

• İzotonik kombinasyonu
• Ters dinamikler
• Ritmik stabilizasyon
• Ters stabilizörler
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Hareket açıklığı boyunca tekrarlı germe

 

5- Stabiliteyi arttırmak

• İzotonik kombinasyonu
• Ters stabilizörler
• Ritmik stabilizasyon

 

6- Koordinasyon ve kontrolü arttırmak

• İzotonik kombinasyonu
• Ritmik başlama
• Ters dinamikler
• Ters stabilizörler
• Ritmik stabilizasyon
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Replikasyon

 

7- Dayanıklılığı arttırmak

• Ters dinamikler
• Ters stabilizörler
• Ritmik stabilizasyon
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Hareket açıklığı boyunca tekrarlı germe

 

8- Hareket açıklığını arttırmak

• Ters dinamikler
• Ters stabilizörler
• Ritmik stabilizasyon
• Hareket açıklığının başından tekrarlı germe
• Kasıl-gevşe
• Tut-gevşe

 

9- Gevşeme

• Ritmik başlama
• Ritmik stabilizasyon
• Tut-gevşe

 

10- Ağrıyı azaltmak

• Ritmik stabilizasyon (ya da ters stabilizörler)
• Tut-gevşe