Scapula Alata

Scapula alata bir başka deyişle kanat skapula veya kanatlaşmış kürek kemiği skapula kemiğinin iç kenarının veya alt köşesinin göğüs duvarından uzaklaşarak normal anatomik pozisyonunun dışına çıkarak kanatlaşmış bir görünüm almasıdır. Scapula alata kassal, sinirsel veya yapısal nedenlerle ortaya çıkabilir.
Bu yazımızda skapula alata nedir, skapula alata nedenleri, kanat skapula tedavisi, kanat skapula egzersizleri konularından bahsedeceğiz. Şimdi kanat skapulanın sebeplerinden bahsedeceğiz. Kanat skapula sebeplerine geçmeden önce şunu da belirtelim. Skapula alata oluşumu hakkında daha detaylı bilgi edinmek isteyenler için yazımızın en sonunda skapulanın biyomekaniğini ve skapula stabilitesini sağlayan kaslarla ilgili bilgiler de vereceğiz.

Kanat Skapula Sebepleri

Kanat skapula sebepleri primer ve sekonder olarak sınıflandırılmaktadır. Kanat skapulanın primer sebepleri;

• Skapula kemiğinde ki problemler
• Tam kaynamamış skapula kırıkları.
• Skapulanın stabilitesini sağlayan kaslarda meydana gelebilecek hasarlar (serratus anterior, trapez, rhomboid) herhangi bir nedenle (travma,cerrahi vb.).
• Bunlarla beraber skapula stabilizasyonunda görevli kasların sinirlerinin; travma, hastalık, aşılama, cerrahi girişimler (özellikle boyun,omuz, aksilla veya toraks) veya omuzda ağır yük taşıma gibi nedenlerle hasarlanması.
• Parsonage-Turner sendromunda da (amyotrofikbrakial nöralji) uzun torasik sinir tutulumu ile de kanat skapula görülebilir.

Sekonder olarak kanat skapulaya sebep olabilecek durumlar şunlardır;

• Glenohumeral eklem rahasızlıkları
• Subakromiyal patolojiler
• Dengesiz kas kontraktürleri sekonder scapula alata sebeplerinden sayılabilir.

Kanat Skapula Belirtileri

Kanat skapula hastalığına yakalanan kişilerin genelde şikayet ettiği kanat skapula belirtileri şunlardır;

• Scapula alata hastalığına yakalanan kişiler; omuz, skapula veya boyun bölgesinde ağrıdan rahatsızdırlar..
• Omuz eklem hareket açıklığı kısıtlanmıştır ve omuz hareketleri ağrılıdır.
• Omuzun hareketi ile kütleme sesi duyulabilir.
• Ayrıca scapula alata’ ya neden olan patolojiye bağlı olarak spesifik semptomlar ortaya çıkabilir. (Sinirsel yaralanma durumunda sinirin inerve ettiği kasların görevini yapamaması.)
• Spinal aksesuar sinir (trapezius ve scm kasını inerve eden sinir) lezyonuna bağlı kanat skapula olan hastalarda omuz seviyesi sağlam tarafa göre daha aşağıdadır. Genellikle 70-90 dereceden daha fazla abduksiyon yapmaları zordur ve hareket ağrılıdır.
• Uzun torasik sinir lezyonu sonucu scapula alata olan kişilerde dominant olarak omuz ve skapula ağrısı ile beraber kol bölgesine ve lateral servikal bölgeye yayılan ağrıdan şikayet edilebilmektedir. Ağrı dışında skapulanın kanatlaşmasına bağlı olarak otururken veya benzer aktivitelerde takılma hissi oluşabilir.
• Kanat skapula da sıklıkla omuz hareketleri yapılırken veya omzun içinde olduğu aktiviteler yapılırken kas yorgunluğu, üst ekstremite de kas zayıflığı yakınması ve omuz bölgesinde görülen sabah tutukluğu skapula alanın belirtilerindendir.

Kanat Skapula Tedavisi

Kanat skapulanın tedavisi kassal veya sinirsel olarak değişmektedir. Kanat skapula fizik tedavi ile büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Öncelikle detaylı bir muayeneden sonra doktorunuzun size çizdiği tedavi programına uymalısınız. Eğer probleminiz sinirsel bir yaralanmaysa sinir üzerinde ki baskı kaldırılmalı veya sinir yaralanması tedavi edilmelidir. Skapula kırıkları ve sinirsel yaralanma durumlarında skapula alata ameliyatı gerekebilir. Eğer skapula alatanın sebebi kaslarla ilgili bir durumsa skapula alata egzersizleri tedavinizde etkili olacaktır. Egzersizlere geçmeden önce şunu da söyleyelim. Genelde akıla kanat skapula hangi kas sorusu gelmektedir. Kanat skapula hangi kas sorusunun cevabı yoktur. Çünkü skapulayı birden fazla kas kontrol etmektedir. O yüzden kanat skapula tedavisinde birden fazla kasa yönelik egzersizler verilmektedir.

Kanat Skapula Egzersizleri

Kanat skapula egzersizleri skapulanın stabilitesini sağlayan trapez kası, romboid minör ve romboid majör kasları, levator skapula kası ve serratus anterior kaslarının kuvvetlendirilmesi şeklindedir. Kanat skapula egzersizleri günde 3 kere her biri 10 tekrarlı olarak yapılabilir. Egzersizleri mutlaka fizyoterapist kontrolünde yapın. Fizyoterapistinizin size önerdiği egzersizleri yapın, fizyoterapistinizin size önermediği Kanat skapula egzersizlerini yapmayın.

Serratus anterior kuvvetlendirme egzersizleri

Duvar itme: Duvarının karşısına geçin ellirimizi duvara dayayın, dirsekler kitli bir şekilde ve omuzdan güç alarak itin Dirsekleriniz düz olacak şekilde devam edin 10 a kadar sayarak tekrarlayın.

Skapula Stabilizasyonu ve Serratus anterior Kuvvetlendirme

Tek kol üzerinde durma: Bu egzersizde de dirsekler düz bir şekilde yapılıcak ve kanatlanmanın olduğu kol üzerinde durulacak.

Dambıl press: Bu egzersizde de önemli olan dirsekler düz olacak ve kolumuzu yukarı kaldırabildiğimiz kadar kaldırıp indireceğiz, sadece omuz eklemi oynayacak.

Trapez kası alt parça güçlendirme egzersizi

1- Bu egzersizde kürek kemiklerini birbirine doğru yaklaştırıyoruz ve sonra kolları kaldırabildiğimiz kaldırıyoruz 10’a kadar sayın daha sonra azda olsa gövdenizi kaldırın.

2- Bu egzersizde de kürek kemiklerinin alt kısıklarını birbirne yaklaştırıyoruz daha sonra kolları kaldırıyoruz 10’a kadar sayın.

3- Yüz üstü yatın kürek kemiklerinizi bir birine yaklaştırın ve aşağı doğru hareket ettirmeye çalışın. 10’a kadar sayın.

Trapez orta parçası kuvvetlendirme

Yüz üstü yatın kollarınızı yana salın,  dirseklerinizi düzleştirerek kaldırın orta noktaya gelince kürek kemiklerinizi bir birine yaklaştırın 10’a kadar sayın.

Rhomboid kası kuvvetlendirme egzersizi

Yüz üstü yatın omuz başlarınızı aşağı düşürün daha sonra yerden kaldırı. Omuz başınızı kaldırdıktan sonra kollarınızı dirsekleriniz düz olacak şekilde kaldırın 10’a kadar sayın.

SKAPULA ANATOMİSİ VE  SKAPULA BİYOMEKANİĞİ

Bu kısımda skapula anatomisinin sadece skapula alata ile ilgili kısmını içeren anatomisinden bahsedeceğiz. Skapula anatomisi hakkında daha detaylı bilgi için skapula kemiği ile ilgili yazımızı okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kanat skapula egzersizleri aşağıda ki sayacağımız kasların kuvvetlendirilmesi şeklindedir. Kanat skapula egzersizleri ile ilgili daha fazla egzersiz için bu kaslara yönelik diğer kuvvetlendirme egzersizlerine bakabilirsiniz. Glenohumeral eklem ve skapulotorasik eklem biomekaniğine katkıda bulunan birçok kas olmasına rağmen üst ekstremite hareketleriyle skapulanın göğüs duvarından uzaklaşmasını önleyen kaslar; serratus anterior, trapez, romboidler ve levator skapuladır. Şimdi bu kaslar hakkında kısaca bilgi verelim.

Trapez kası

Trapez kası üç parçalı bir kastır. Trapaz kası aksesuar sinir tarafından innerve (uyarılır) edilir. Trapez kasının parçalarının bölümlerinin görevleri şunlardır;

• Trapez kasının üst parçasıomuz eklemini yukarı çeker ve omuz eklemini yukarı rotasyona getirir.
• Trapez kası orta bölüm skapulaya adduksiyon yaptırır.
• Trapez kasının alt parçası ise serratus anterior kası ile beraber skapulayı göğüs duvarına fikse ederek, skapula depresyonu ve omuz eklemini aşağı rotasyonunu sağlar.

Levator scapula

Levator skapula origosu 1., 2., 3. ve 4. cervical vertabraların processus transversuslardırı ve levator skapula insersiyosu skapula kemiğinin orta iç üst tarafıdır. Levator scapula kasının görevi skapula kemiğini mediale (ortaya) ve yukarı çekerken omzu aşağıya rotasyona getirmektir. Ayrıca omuz sabitken boyna lateral fleksiyon hareketi yaptırır. Levator skapula kasının siniri dorsal skapular sinirdir (Nervus dorsalis scapulae).

Romboid kası

Rhomboideus minör kasının origosu C7-T1 vertebralarının spinöz çıkıntılarıdır. Rhomboideus minör kasının insersiyosu  Scapulae’nın medial kenarıdır. Rhomboideus minör kasının görevi  skapulayı omurgaya doğru yukarıya kaldırmaktır. Rhomboideus minör kasının siniri dorsal skapular sinirdir. (Nervus dorsalis scapulae)

Rhomboideus majör kasının origosu  T2-T5 vertebraların processus spinosuslarından başlar. Rhomboideus majör kasının insersiyosu skapulanın medial kenarıdır. Rhomboideus majör kasının görevi skapulayı omurgaya doğru yukarıya kaldırmaktır ayrıca skapulanın inferior açısını, serratus anterior kasına zıt yönde döndürmede de önem taşır. Rhomboideus majör kasının siniri dorsal skapular sinirdir. (Nervus dorsalis scapulae). Rhomboid kasları kaldırılmış olan üst ekstremiteyi kuvvetle aşağı indirirken kullanılırlar. Ayrıca rhomboid kasları skapulanın addukisyon ve elevasyonuna yardım eder.

Serratus Anterior

Serratus anterior kası boksör kası olarak bilinmektedir. Serratus anterior kasının origosu birden dokuza (1-9) kadar olan kostalardır. Serratus anterior kasının insersiyosu Skapulanın medial kenarı; superior ve inferior açılarıdır. Serratus anterior kasının görevi Skapulayı toraksa doğru çekerek sabitler. Skapulanın inferioruna insersiyo yapan parçası cavitas glenoidales’i (omzu) yukarıya döndürerek, trapezius kası ile birlikte kolun 90 derece üzerinde ki abdüksiyon hareketini yapmasını sağlar. Serratus anterior kasının siniri uzun torasik sinir (C5-C7)’dir.

Şimdi gelelim bu kasların birlikte çalışmalarına. Omuzda iki kuvvet çifti vardır. Birincisi üst trapez ve üst serratus anterior kasları, ikinci ise alt trapez ve alt serratus anterior kaslarıdır. Üst kuvvet çifti (üst trapez ve üst serratus anterior) skapulanın yukarı rotasyonu ile kolu eleve ederler. Alt kuvvet çifti (alt trapez ve alt serratus anterior) bir sinerjist olarak görev yaparak, kanatlanmayı kontrol ederler ve skapulanın distal segmentinin toraks kafesi ile temasta bulunmasını sağlarlar.

Trapez kasının orta parçası ve romboidler skapulanın stabilisazyonunda (eksantrik kontrol) önemli görev yüklenirler. Latissimus dorsi ve pektoral kaslar humerusa yapıştıkların dolayı toraks kafesine skapulayı fikse edecekler ve kolun hareketi için stabiliteyi sağlayacaklardır.