Serebral Palsi (SP) Nedir?

cerebral palsi anne karnında, doğum esnasında ya da doğumdan sonra ki dönemlerde beynin özellikle motor merkezinin etkileyen hasarı tanımlayan bir terimdir. Halk arasında beyin felçi diye geçer fakat burada unutmamamız gereken beyinde olan hasarın bir defaya mahsus olup ve ilerleyici bir durum olmadığıdır. Bulgular zamanla değişse de beyinde ki hasar hep aynıdır, bir değişkenlik göstermez. cerebral palsi’deki asıl sorun motor sorun olarak görünmekle birlikte bunun altında yatan postürel kontrol bozukluğu dediğimiz ana bir sorun daha vadır. Bu postüral kontrol, postüral tonus dediğimiz kasların kasılıp gevşeme mekanizması ve yer çekimine karşı hareket etme yeteneğini etkileyen ve bunun zaman içerisinde yaşla birlikte kontrolünü güçleştiren bir durum söz konusudur. Çoçuk hareket etmek ister ( bu tam bir felç değildir, kaslarında hareket etmesinin engelleyecek bir fiziksel bir bozukluk yoktur ) fakat kasların kasılıp gevşeme mekanizmalarını etkileyen sistemlerin de bozukluk vardır. Belirli bir mekanizma ile açıklayacak olursa eğer çocuk bir bardağa uzanmak isterken kendisini konumlandırıp, bardağı stabil bir şekilde tutup, aynı zamanda postüral kontrolünü sağlayıp, bu şelikde yakalaması gerekmektedir. Yani örnekte belirtildiği gibi burda pek çok sistem devreye girmektedir. En başta iyi bir postüral kontrol ayrıca kolunu gövdesinden ayıracak bir kas gücü ve tonus ayarlaması;  yani uzatılan kasların kasılması içte ki kasların gevşemesi gibi bir düzenleme olması gerekmektedir. Tüm bunları yaparken çocuğun dengesini de sağlayabilmesi gerekmektedir. Bununla da kalmayıp  aynı zamanda postüral kasların tonusunu her zaman aynı şekilde ayarlayabilmesi gerekir. İşte bunları etkileyen en büyük neden cerebral palsi’ dir.

cerebral palsi

cerebral palsi tek düze her çocukta aynı şekilde görülen kalıplaşmış bir hastalık değildir; farklı tipleri vardır. Bunlar başlıca;

Etkilenen kol, bacak sayısına göre
– Kuadripleji (tetrapleji): 2 kol ve 2 bacak etkilenmiş
– Dipleji: Bacaklar kollardan daha fazla etkilenmiş
– Hemipleji: Vücudun bir kısmı etkilenmiş

Hareket bozukluğuna göre
– Spastik cerebral palsi: Çoçuğun Spastik olan  kasları aşırı serttir, gerilmeye karşı olabildiğince direnç gösterir. Normal bir durumda olması gereken bir kas hareket ederken karşı grubunda ki kasların gevşemesi iken spastisite de bu mümkün değildir. Tüm kas grupları birlikte aynı anda kasılarak bu durumu engellerler.

Spastisitenin, yani kasların aşırı gerginliğinin derecesi zamanla değişebilir; fizik, cerrahi tedavi ve ilaçlar spastisiteyi kontrol altına almaya yardım eder.
– Atetoid cerebral palsi: Çocuklarda hareket etmeye çalıştıkça artan istemsiz hareketler vardır. Çoğu kez  istemsi,z herejetlerle birlikte konuşma bozukluğu da görülür. Beynin orta kısmında yer alan bazal ganglia hasarları nedeni ile gelişir.
– Ataksik cerebral palsi: Çocukların genelinde denge bozukluğu problemi görünür. Bunlar genellikle gevşek olan çocuklardır, yürüme bozukluğu vardır. Beyincik hasarı nedeni ile gelişir.

cerebral palsi tiplerini halk diline göre basitçe anlatacak olursak; bazıları çok kasılıdır; çocuk uzanmak ister gövdesi ile birlikte uzanır, sadece kolunu uzatamaz. Yada çok gevşektir hiç bir şekilde hareket edemez. Ya da denge sisteminde bozukluk vardır gövdesini konumlandırıp bunu başaramaz. Yada diskinetik tiplerde olduğu gibi kas tonusunun aşırı kasılma ya da aşırı gevşeme gibi istemsiz hareketleri ile aşırı uçta hareketleri vardır. cerebral palsinin kendi içerisinde gruplanmış her tipine göre tedavinin vazgeçilmez en büyük unsuru olan fizyoterapistler çocuklarımızı farklı şekillerde değerlendirirler ve de ihtiyaca uygun olarak farklı şekiller de tedavi programlarını çizerler.