Solunum Egzersizleri Fizik Tedavi

16 Aralık 2018 0 Yazar: Fizyoo

Diafragmatik Solunum

Hasta rahat ve yerçekiminin diaframa yardımcı olacağı yarı yatar pozisyonda olmalıdır.
Omuz ve boyun kasları gevşetmelidir.
Hasta burundan nefes alırken elinizi kaburgaların hemen altında, karında tutun.
Hasta burnundan yavaş ve derin bir nefes alırken göğsün üst kısmı gevşek olmalı ve karnı yavaşça yükselmelidir.
Ardından yavaşça ağızdan nefesini vermelidir.
Bunu 3-4 kez tekrar etmeli, hiperventilasyon (anormal derin ve hızlı soluk alma) yapmamalıdır.

Hastanın bir elini karnının üstüne koyması hareketin farkında olmasına yardımcı olacaktır.
Nasıl yapıldığını öğrendikten sonra hasta diafragmatik solunumu değişik pozisyonlarda (otururken, ayakta) ve aktivite sırasında (yürüme, merdiven çıkma) çalışabilir.

Segmental Solunum

Hastanın akciğerlerinde diğer bölgeler sakinken sadece belirli bir bölgeyi genişletip genişletemeyeceği tartışılabilir. Ancak fibrozis, ağrı, atelektazi, pnömoni gibi durumlarda akciğerlerin belli bazı bölgelerinde hipoventilasyonun ortaya çıktığı bilinmektedir. Burada lateral ve posterior segmentler için iki örnek anlatılmakla beraber orta ve üst loblara yönelik segmental solunum teknikleri de vardır.

Lateral kostal genişleme:

Tek ya da iki taraflı yapılabilir.
Önce yatar pozisyonda çalışmaya başlayın, daha sonra oturur pozisyona geçebilirsiniz.
Ellerinizi alt kaburgaların yan kısımlarına yerleştirerek hastanın dikkatini oraya vermesini sağlayın.
Hastadan nefesini vermesini, bu sırada kaburgaların içe hareketini hissetmesini isteyin.

Hasta nefes verirken ellerinizle kaburgalara basınç uygulayın.
Nefes almanın hemen öncesinde göğüse aşağı ve içe doğru hızlı bir esnetme uygulayın.
Bu eksternal interkostal kasları esneterek kasılmalarını kolaylaştırır.
Hasta nefes alırken alt kaburgalara hafif direnç uygulayarak duyusal farkındalığını arttırın.
Nefes verirken nazikçe aşağı ve içe doğru bastırarak yardımcı olun.

Hastaya kendi ellerini kullanarak ya da bir havlu ile hareketi nasıl yapacağını öğretin.

Posterior bazal genişleme:

Yarı uzanmış pozisyonda uzun süre kalan bir hastada (ör: cerrahi sonrası) sekresyonlar çoğunlukla alt lobların posterior segmentlerinde birikir.
Posterior bazal segmentleri genişleten derin solunum bu hastalar için önemlidir.

Hastayı oturtarak kalçaları hafif büküp önündeki bir yastığa doğru eğilmesini söyleyin.
Ellerinizi alt kaburgaların arka kısımlarına yerleştirerek lateral kostal genişleme ile aynı prosedürü takip edin.

Büzük dudak solunumu

Büzük dudak solunumunda, dudakların büzülerek kontrollü nefes verilmesi amaçlanır. Ancak zorlu ekspirasyondan kaçınılmalıdır. Zorlu ekspirasyon türbülansı arttırarak küçük bronşiyollerin daha fazla kısıtlanmasına yol açabilir. Hasta rahat bir pozisyonda iken burundan nefes almalı ve dudakları büzerek tıpkı bir mumu söndürmeden alevini eğmek için üflermişçesine nefesini vermelidir. Karın kaslarını kasmaktan kaçınılmalıdır.

Dispneyi önleme ve dispneden rahatlama

Hasta rahat bir öne eğilme postürüne geçmelidir.
Öne eğilme pozisyonu diafragmatik solunumu uyarır.
Büzük dudak solunumunu kullanarak solunumunu kontrol etmeli ve hızını azaltmalıdır.
Zorlu ekspirasyondan kaçınmalıdır. Nefes alırken diafragmatik solunum yapmalıdır.
Dispne geçene kadar öne eğik postürde anlatılan şekilde yavaş solunuma devam etmelidir.

Pozitif ekspiratuar basınç solunumu

Pozitif ekspiratuar basınç solunumu dik pozisyonda, dirsekler masa üzerine dayanarak gerçekleştirilir.
Düşük ya da yüksek basınca karşı yapılabilir.
Maske ya da ağızlık kullanılır.
Hasta nefes alır, 2-3 saniye tutar ve nefes verir; 10-15 kez tekrarlar.
Daha sonra maske ya da ağızlığı çıkararak havayollarındaki hareketlenmiş sekresyonları çıkarmak için öksürür.
4-6 kez tekrarlanır, toplam tedavi süresi 15 dakikayı bulur.

Respiratuar direnç çalışması

Solunum kaslarının kuvvet ve dayanıklılığını arttırmak için yapılan egzersizlerdir.
Nefes alma kasları için uzun çalışma sürelerinden kaçının, çünkü diaframın diğer kaslar gibi tam olarak dinlendirilebilmesi mümkün değildir.
Yardımcı solunum kaslarının kullanılmaya başlanması diaframın yorulduğunun işaretidir.
İnspiratuar direnç çalışmaları basınç ya da akıma dayalı olarak hava akımına direnç oluşturan cihazlarla yapılır.

Glossofaringeal solunum

Poliomyelit nedeniyle ağır solunum yetmezliği olan hastalar için 1950’lerde geliştirilmiş bir yöntemdir.
Günümüzde diafram inervasyonunu tam ya da kısmi olarak kaybetmiş yüksek seviyeli servikal spinal kord hastalarında ve başka bazı nöromusküler hastalıklarda kullanılmaktadır.
Boyun kaslarının kullanımı ile beraber glossofaringeal solunum hastaların ventilatöre bağımlılığını azaltabilir.
Hasta 6-10 kez hava yutarak ağzını kapatır, dili havayı arkaya atar ve farinkste hapseder.
Glottis açıldığında hava akciğerlere geçer.