Spastisite Mekanizmaları (inhibisyon)
2 Aralık 2017- Spinal segmental refeksler: Vücut bölgelerinin pozisyonundan ve hareketinden haberdar eden duyusal lifler propriyosepsiyondur ve kas iğcikleri ile algılanır.
- Kas iğcikleri kasın içinde yer alır ve kasın boyundaki değişime duyarlı intrafuzal reseptör organlardır.
- Kas iğcikleri kendi arasında iki afferent olarak adlandırılır. Bunlar; grup la ve grup ll afferetleridir.
- Grup la afferentler birincil olarak kas geriminin hızına duyarlıdır. Aşırı hızlı germe sırasında büyük bir aktivite boşalımı doğar.
- Grup ll afferentler ise daha çok kasın boyunda oluşan değişikliklere duyarlıdır. Bu afferentler ise kasın boyu ile değişen sabit bir hız ile deşarj olmaktadır.
- Efferent gama motor nöronlar kas iğciğini innerve edip iğcikteki gerimi sürdürürler.
- Statik gama motor nöronlar ve grup ll afferent (daha çok yavaş hareketlerde görevli) ile ilişkilidir.
- Grup la ise hem dinamik gama motor nöronlar hem statik gama motor nöronlar ile ilişkilidir.
- Grup la afferentlerin (hızlı kas boyu değişiminde) duyarlılığı daha fazladır.
- Normalde üst merkezlerden kas iğciğine efferent eksitatör uyarı sağlayan gama motor nöronlardan uyarı geldiğinde kas iğciğinden üst merkezlere afferent ileti sağlayan Ia ve II liflerinde, spinal alfa motor nöronlara deşarj olur.
- Spinal alfa motor nöron, spinal refleks arkın merkezini oluşturur.
- Kas iğciklerini kontrol eden sağlam dorsal köklerle korda girdi (input) taşıyan fuzimotor gamma nöronların aktivitesi germe reflekslerinde artma meydana getirir.
- Buna gamma spastisite denir. Ön boynuz hücrelerinin artmış aktivitesi ‘iğcik girdileri’nden bağımsızdır.
- Spontan ön boynuz hücre aktivitesinin aşırılığına da alfa spastisite denmektedir.
İNHİBİSYON: Merkezi sinir sisteminin normal işleyişinde inhibisyon ve regülasyonlar her zaman eksitasyonlardan baskındır. Bu sayede agonist kas kasılırken antagonist kas gevşer, istenirse hareket bir noktada durdurulur, tersine çevrilebilir veya aşırı agonist hareket ile kasın zarar görmesi engellenir. Medulla spinaslis düzeyindeki tüm refleksler ve medulla spinalisin aracılığı ile ortaya çıkan istemli hareketler merkezi sinir sisteminin kontrolü altındadır.
1-) Presinaptik inhibisyon: Bu tip inhibisyonda, uyarı postsinaptik nörona geçmeden presinaptik terminaldeki asetilkolin salınmasının inhibisyonu ile bloklanır. Presinaptik inhibisyon, inhibisyonun çok hızlı olması gereken durumlarda meydana gelir.
2-) Postsinaptik inhibisyon: İnhibisyon postsinaptik elemanda gerçekleşir.Uyarı geçtikten sonra farklı mekanizmalarla inhibisyon sağlanır.
→4 ayrı tipi vardır.
- Grup Ia inhibisyonu (Resiprokal inhibisyon)
- Renshaw inhibisyonu
- Otojenik inhibisyon
- Grup II inhibisyonu
a-) Grup Ia inhibisyonu (Resiprokal inhibisyon): Grup Ia afferentleri (agonist, sinerjist) kasların alfa motor nöronunu uyarır. Bir yan dal ile Ia inhibitör ara nöron uyarılır ve antagonist kasın alfa motor nöronu inhibe olur. Agonist kas kasılırken, antagonist kas gevşer. Örneğin biceps kası için düşünecek olursak; Grup Ia lifleri bicepse kasıl emri verir. Yan dal tricepsin alfa motor nöron nöronunu inhibe der. Sonuç olarak biceps kasılırken triceps gevşer.
b-) Renshaw inhibisyonu: Grup Ia lifleri agonist kasın alfa motor nöronunu uyarır. Uyarılan renshaw aranöron 2 yan dal verir. Bu yandallardan biri kendini uyaran alfa motor nöronu, diğeri antagonist kası inhibe den Ia inhibitör ara nöronunu inhibe eder. Yani inhibisyonu inhibe eder (disinhibisyon) . Örneğin; biceps kası için düşünecek olursak; Bicepsi kasanlar inhibe oluyor, Tricepsi gevşetenler inhibe oluyor. Sonuç olarak triceps kasılıp, biceps gevşer.
c-) Otojenik inhibisyon: Tendon gerildiğinde agonist kasın golgi tendon organından çıkan grup Ib lifleri ile uyarılır ve medulla spinalise taşınır. Bu uyarılar sonucunda agonist kasın alfa motor nöronu inhibe edilirken bir yan dal ile antagonist kasın alfa motor nöronu uyarılır. Sonuç olarak tendon gerildiği zaman kasa gevşeme emri verilir.
d-) Grup II İnhibisyonu: Ekstrafuzal kas lifi uyarıldığında; Grup 2 afferentlerinden çıkan uyarılar sonucunda fleksör kasların motor nöronları fasilite olurken, ekstansör kasların motor nöronları inhibe olur.
Spastisite Tedavisi ve İnhibisyonunda kullanılan etki mekanizmaları ile yazımıza BURADAN erişebilirsiniz !!
“a-) Grup Ia inhibisyonu (Resiprokal inhibisyon): Grup Ia afferentleri (agonist, sinerjist) kasların alfa motor nöronunu uyarır. Bir yan dal ile Ia inhibitör ara nöron uyarılır ve antagonist kasın alfa motor nöronu inhibe olur. Agonist kas kasılırken, antagonist kas gevşer. Örneğin biceps kası için düşünecek olursak; Grup Ia lifleri bicepse kasıl emri verir. Yan dal tricepsin alfa motor nöron nöronunu inhibe der. Sonuç olarak biceps kasılırken triceps gevşer.”
Buradaki resiprokal inhibisyon tanımında grup 1a afferentleri mi yoksa efferentleri mi denmeli? Çünkü afferentler yukarı bilgi taşır, efferentler kasa kasıl emri verir. “Grup bir a lifleri kasa kasıl emri verir” derken de buna işaret ediyorsunuz. Aydınlatırsanız sevinirim.