Uzun Yürüme Ortezleri
9 Eylül 2018- Uzun Yürüme Ortezi bir başka deyişle Diz Ayak Bilek Ortezleri (DABO); ayak, bacak ve uyluğu içine alan, çift veya tek dikine yan barı bulunan, diz ve ayak bileği eklemlerinin yapısında bulunduran ortelerdir.
- Uzun yürüme ortezlerinde kalça kaslarının da etkilendiği durumlarda kalça eklemini de ortezin içine almak gerekir. Bu ortezlerde mekanik kalça eklemi anatomik eklem yerinde, trokantör majörün birkaç santimetre anterior ve superioruna gelecek şekilde yerleştirilir. Metal kemer bölümü arkada sakrum ortasına ve önde spina iliaka anterior superior (SİAS)’un 2-2.5 santimetre önüne kadar uzanır.
- Uzun yürüme ortezlerinin yapımında tüm alt ekstremitenin anatomik yapısının, eksenlerinin ve hareketlerinin bilinmesi ve bunların orteze yansıtılması, ortezin rahatlığı ve fonksiyonelliği bakımından önemlidir.
- Doğru yapılmış bir ortez yaşamı kolaylaştıır ve günlük yaşam aktivitelerini yaparken bireye yardımcı olur.
- Bu yazımızda Uzun Yürüme Ortezi çeşitlerine yer verilecektir.
Resiprokal yürüme ortezi | RGO
Resiprokal yürüme ortezi alt ekstremitelerde proksimal bölümden itibaren kas kuvveti eksikliğinde, aktif kalça fleksiyonunun korunduğu üst lomber paralizilerde ayakta durma ve yürümeyi sağlamaktadır.
- Resiprokal yürüme ortezlerinde uzun bacak yürüme ortezinin bağlandığı bir gövde parçası ile bir bacağın fleksiyonu diğer bacakta ekstansiyon oluşturmakta ve yürümenin sağlanması amaçlanmaktadır. Sırasıyla atılan adımlar ile resiprokal yürüme paterni oluşur. Belin alt kısmı ve gövdenin kontrolü, kilitli kalça eklemleri ile sağlanırken, yürüme üst taraf ve gövdenin öne arkaya salınımı ile yapılır.
- Hastalar yer çekimine karşı vücudun ağırlığını taşımadığı için enerji tüketimi fazla değildir. RGO ile birlikte parapleji hastaları iki koltuk değneği kullanarak dört nokta yürüyüşü yapabilirler.
- Resiprokal Yürüme Ortezi | RGO’nun Kullanıldığı Durumlar;
- Meningomyelosel çocuklar
- Paraplejik hastalar
Uzun yürüme ortezleri;
- Unilateral yüzük kilitli, diz kilitli, dizlikli, metal bel kemerli bota bağlanmış | KDABO
- Unilateral bel kemerli, ayarlı diz eklemli plastik | KDABO (fabrikasyon)
- Bilateral yüzük kilitli, dizlikli ve sandaletli metal | KDABO
- Bilateral otomatik kilitli, diz eklemli, metal bel kemerli bota bağlanmış KDABO şeklinde olabilmektedir.
Kalça eklemli uzun yürüme ortezi|HDABO|HKAFO
Kalça eklemli uzun bacak yürüme cihazı aslında kalça eklemi ve pelvik ekipmanı olan uzun yürüme ortezleridir. Hastanın alt ekstremite kaslarında genel kuvvet kaybı ile alt bel ve gövdesinde stabilitesi yoktur. Bu cihaz ile kalçaya takılan eklem ve pelvik bantlar sayesinde hastanın durumuna göre farklı planlarda bazı belirli hareketlere izin verilir. Örneğin Kalça fleksiyon / ekstansiyon instabilitesi, kalça adduksiyon / abduksiyon güçsüzlüğü, kalça iç rotasyon / dış rotasyon instabilitesine göre kalçada öne ve arkaya veya yana hareketler yapılabildiği gibi tam kilitlenmede sağlanabilir.
- Kalça eklemli uzun bacak yürüme Ortezinin Kullanıldığı Durumlar;
- Omurilik (Spinalkord ) yaralanması
- Spinabifida (Meningomyelosel)
- Serebral Palsi
- Müskülerdistrofi
- Multipl skleroz | MS
Uzun bacak yürüme ortezi | KAFO
Uzun yürüme ortezleri bacaktaki zayıf kasları desteklemek amacıyla özellikle dizde tam kontrolün sağlanamadığı hastalığı olan bireylerde ayak bileği ve diz eklemlerini içine alan ortezlerdir.
Uzun yürüme ortezleri ile yürüme bağımsızlaştırılmaktadır. Yapısı gereği oldukça emniyetli olan uzun yüreme ortezleri ayak bileği ve diz eklemlerine aşırı yüklenmeye izin vermez. Yürüme sırasında hastayı yormayıp az enerji harcamasını sağlamaktadır.
Bazı uzun yürüme ortezlerinde ayak bilek ekleminde serbest harekete izin verilebilir veya kilitli eklem seçilebilir. Diz ekleminde de yine serbest veya kilitli eklem seçilerek harekete izin verilebilir yada hareket kısıtlanabilir. Aynı zamanda yürüme sırasında otomotik olarak kilitlenebilen veya elektronik bir aksan sayesinde otomotik olarak kontrol edilebilen çeşitleri de mevcuttur.
Hastadan alınan alçı ölçüler doğrultusunda cihaz plastik veya karbon malzemeden bacak bantları yapılarak oluşturulur. Ayak bölümü ayakkabı içine kolay giyilebilir şekilde dizayn edilebildiği gibi bot veya karbon afo şeklinde de yapılabilir. Uzun yürüme ortezleri tek bir bacak için veya çift bacak için yapılabilir ve ortopedik bir ayakkabı ile kullanılmalıdır.
- Uzun Yürüme Ortezlerinin Kullanıldığı Durumlar;
- Omurilik (Spinalkord) yaralanmasına bağlı tek veya iki bacakta gelişen felç
- Spinabifida
- MultiplSkleroz | MS
- Bacakta kuvvet kaybına neden olan kas veya sinir hasarı | Nöropatiler
- Quadriseps kas gücünde zayıflık | Diz kilitleyememe
- Poliomyelitis veya postpolio
Scott-Craig Uzun Bacak Ortezi | Breysi
Scott- Craig Uzun Bacak Ortezi alt ekstremitelerde proksimal bölümden itibaren kas kuvveti eksikliği bulunan veya paraplejik erişkin olan hastaların ayakta durması ve yürümesi için yapılmış çift taraflı uzun yürüme ortezleridir. Lumbal 1 ve üzeri seviye komplet (komple-tam) paraplejiklere fonksiyonel ve konforlu yürüyüş sağlar. Bu ortezler ile gereksiz donanım ortadan kaldırarak yük azaltılır.Scott- Craig Uzun Bacak Ortezlerinin giyilme ve çıkarılması kolaydır (Aşağı uyluk ve baldır bandı yoktur).
- Scott- Craig Uzun Bacak Ortezinin Kullanıldığı Durumlar;
- L1 ve üzeri seviye komplet Omurilik (Spinalkord ) yaralanması
Thomas Ortezi
Thomas ortezi, rahatsızlığından dolayı ayak bileği ekleminin yere değmeyip yük taşımamasının istendiği hastaların kullanması için tasarlanmış bel kemerli uzun yürüme ortezidir. Tohomas ortezinin ayak taban kısmı ucu diğer ekstremiteye göre 2 cm daha uzundur ve özengi pottom bottom adı verilen parçaya bağlıdır. İki bacak arasından oluşan ekstemite uzunluk farkını kapatmak için sağlam taraf ayakkabı altına 2 cm takviye konur.
Ayrıca avasküler nekrozu önleme amaçlı Modifiye Thomas ortezi geliştirilmiş olup ortezin kalça eklemi sayesinde femur başı asetabular kaviteye 30 derece abdüksiyon ve 12 derece internal rotasyonda santralize edilir. Thomas ortezi kullanımı sırasında abdüksiyonda durur ve hastanın ayağı yerle temaz etmez, yanda durur.
Belirli aralıklarla yapılan kontroller neticesinde ortezin doğru şekilde kullanılıp kullanılmadığı botunda olan aşınmaya göre anlaşılır. Bot kısmında aşınma varsa ortez amacına ulaşmıyor, kişi ayağına yük veriyor demektir. Eğer pottom bottomda aşınma varsa ortez amacına ulaşıyor demektir.
- Thomas ortezinin Kullanıldığı Durumlar;
- Femur başının aseptik nekrozu (Perthes ) hastalığı
Twister Ortezi
Twister ortezi ile bükülebilir ama boyuna esnemeyen çelik kablo ve metal yan elemanlar sayesinde pelvik kemerden botlara yada afoya bağlanarak yürüme sırasında bacağın iç veya dış rotasyona kaçısı önlenebilir.
- Nörolojik rahatsızlığı veya serapral palsi hastalığı olan çocukların cerrahi ve fizyoterapi açısından yeterli düzeye gelememesi ile birlikte kalça ekleminde meydana gelen istemsiz internal veya eksternal yöne doğru kaçısı önemli ve ciddi derecede çözüm sağlamada twister cihazı kullanılabilmektedir.
- Yay yada lastik içermemesi spastisitesi olan çocuklarda da kullanımını güvenli bir hale getirir. Diz ve kalça hareketlerini kısıtlamayıp ortez takılı haldeyken oturma pozisyonuna gelinmesine izin verir.
- Kolay yürüyüş Afo’sunun Kullanıldığı Durumlar;
- Bacağın istemsiz internal veya eksternal yöne doğru dönme problemi olan hastalıklar
