Yutkunma Güçlüğü Nedenleri ve Egzersizleri

YUTMA VE BOZUKLUKLARI

Yutmanın Fazları

Oral Faz (süresiz)

• İstemlidir
• Lokma tükürük ve çiğneme ile yutmaya hazır hale getirilir
• Dudakların, dilin, dişlerin, mandibulanın ve yumuşak damağın koordineli hareketi gerekir

Farengeal/Larengeal Faz (1 saniye)

• Dil kökü farenks duvarı teması
• Velum yukarı
• Farengeal konstrikörler
• Epiglottis aşağı
• Vokal kordlar kapanır
• Bantlar kapanır
• Larenks yukarı yükselir
• Üst özefageal sfinkter açılır

Özefageal Faz (8-20saniye)

• İstemsizdir
• Yemeği aşağı hareket ettirmek amacıyla peristaltik kasılmalar ve basınç değişiklikleri olur

 

Yutma Öncesinde/Sırasında/Sonrasında Aspirasyon Sebepleri

Yutmadan Önce

–Dil fonksiyonunda hasar (motor sebep)

–Yutma refleksinin gecikmesi/yokluğu (duysal sebep)

Yutma Sırasında

–Azalmış larengeal kapanma

Yutma Sonrasında

–Azalmış farengeal peristalsis

Baş-Boyun Tümörü Tedavisi İle Yutma Problemleri

 

Yatak Başı Değerlendirmede Cevaplanacak Sorular

• Hasta aspire ediyor mu ya da bu yönde risk var mı?
• Hasta bazı yoğunluklardaki yiyecekleri daha mı güvenli yiyebiliyor?
• Yutma sırasında güvenliği arttırıcı yönde etkili olabilecek teknikler/kompanse edici stratejiler var mı, varsa neler?
• Daha detaylı bir değerlendirme gerekiyor mu? Neden? Hangi yöntem seçilmeli?
• Yutma güçlüğünün sebebi nedir?

 

Yutkunma Egzersizleri

(Her hareketi 1-3sn yapılır. Hareket sonunda gevşenilir ve 5 tekrar oalrak yaptırılır.)

 

• Dilinizi dudaklarınızı arasından dışarı çıkartın.

– Mümkün olduğuca ileri doğru itin.

–  Dilin arka kısmı ağız tabanına değer gibi dilinizi geriye doğru çekin.

• İlk iki egzersizi kombine edin.
• Dilinizi mümkün olduğunca dışarı çıkartın.
• Dilinizin ucuyla çenenize dokunmaya çalışın.

• Dilinizi mümkün olduğunca dışarı çıkartın.
• Dilinizin ucuna düz bir şey koyun. (Bir kaşığın arka yüzü )
• Dilinizle bu objeyi iterken, objeyi de dilinize doğru itin.
• Dilinizi mümkün olduğunca ağzınızın köşesine doğru uzatın ve bu esnada kaşık ile direnç uygulayın.
• Ağzınızın tavan kısmında dilinizi emin.-Aynı esnada geriye doğru çekin ve gevşeyin. (pop sesi çıkartırmış gibi)
•  Küçük balonlar, tüyler, sakız, pamuk topları vb üfleyin
•  “ka” sesi çıkartın.
• “ga” sesi çıkartın.
•  “ag” sesi çıkartın.

• Sertçe yutkunun.
• Gerginlik hissedinceye kadar çenenizi mümkün olduğunca açın (ağrı oluşmamalı).Bu pozisyonu 5sn koruyun ardından gevşeyin ve ağzınızı kapatın.
• Çenenizi mümkün olduğunca yana doğru hareket ettirin (ağrı oluşmamalı).
• Ağzınıza bir sakız alın.Bunu yukarı-aşağı ve dairesel harekeler kullanarak çiğneyin.
• Dudaklar Kapalı Çenenin Açılması.Ağzınızı dudaklarınız temasını sürdürürken yavaşça
• Ağız Açıkken Dudakları Büzme- Ağzınızı açın ve dudaklarınızı büzün. -Çenenizi kapatmayın.
• Gülümseyin ve ardından dudaklarınızı büzün. Abartılı hareketler kullanın.
• Balık Surat (Dudaklarınızı büzün ve yanaklarınızı içinize çekin.)
•  Emme ( Bir meyve, şeker veya lolipopu ağzınıza alın. Uzun süreli emin. )
•  Su Tutma: –Ağzınıza küçük miktarda ılık su alın. –Suyu bir yanağınızdan diğerine geçirin.
• Her iki yanağınızı şişirin.
• Pipetin ucuna bir kâğıt yerleştirin.-Pipeti dudaklarınızın arasında tutun.-Kuvvetli bir emme hareketi ile kâğıdı pipetin diğer ucunda tutun.