Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi

24 Ocak 2018 Kapalı Yazar: admin

Zorunlu kullanım hareket tedavisi sıklıkla felç ve serebral palsi hastalarında kullanılan üzerine halen çalışmalar yapılmakta olan güncel bir nörolojik tedavi yöntemidir.

zorunlu kullanım hareket tedavisi

Zorunlu kullanım tedavisi fizyoterapistler ve nörologlar tarafından hastaların tedavilerinde etkili olacağı düşünüldüğü durumlarda hastalara önerilir.

Bu yazımızda şu konu başlıklarından bahsedeceğiz;

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi Nedir?

zorunlu kullanım tedavisi

Zorunlu kullanım hareket tedavisi geçirdiği rahatsızlıklar sonucunda vücudunun belirli bir bölümünü kullanamayan (genellikle sağ ve sol tarafından bir tarafı) kişilerin sağlam vücut tarafları engellenerek fonksiyon kaybı olan vücut kısımlarının kullanılmasının teşvik edildiği bir tedavi yöntemidir.

Bu terapi yöntemi sıklıkla üst ekstremite yani kol-dirsek-el-parmaklar bölgesinde ki zayıflıkların tedavi edilmesi için kullanılır.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisinin Tarihsel Gelişimi

zorunlu hareket tedavisi

Bu tedavi yöntemi fikir olarak ilk olarak 1963-1981 yılları arasında Knobb ve Taub adlı iki araştırmacı tarafından ortaya atılmıştır. Daha sonra 1981 yılında Wolf isimli bir araştırmacı tarafından ilk defa felç geçiren hastanın üst ekstremitesine uygulanmıştır.

Ardından fikri ortaya atan Knobb ve Taub tarafından 1994 yılında 250 kadar felçli hastaya uygulanmıştır.

1994 yılından 3 yıl sonra ise 1997 yılında ilk defa zorunlu hareket tedavisi serebral palsili hastalara uygulanmıştır.

Zorunlu Kullanım Tedavisi Etki Mekanizması

zorunlu hareket terapisi

Zorunlu kullanım tedavisinin etki mekanizmasının mantıksal kökeni Jean-Baptiste Lamarck’ın Zürafalar üzerine üretmiş olduğu fikre dayanmaktadır. Lamarck zürafaların boyunlarının diğer tüm hayvalardan daha uzun olmasını “Kullanılan organlar gelişir kullanılmayanlar körelir.” şeklinde açıklamıştır.

İşte zorunlu kullanım tedavisinin etki mekanizması da buna dayanmaktır.

Nörolojik rahatsızlıklardan dolayı hastalar fonksiyonu bozulmuş olan ekstremitelerini kullanmak için olağandan fazla enerji harcar ve zamanla bu ekstremitesini kullanmamaya başlar. Bu durumda da yukarıda ki teorinin tersi devreye girer. “Yani kullanılmayan işlev zayıflar.”

Hastaların fonksiyonel olarak aktif olmaması da hastanın kortikal temsil alanını küçültmektedir. Zorunlu kullanım tedavisinin etki mekanizması bu kortikal alan ve gelişmeyen nörol yollar üzerinedir.

Yoğun olarak kullanımın hastalara sağlayacağı duyusal girdilerle kortikal alan ve nörol yollar geliştirilerek kortikal plastisite ve adaptif reorganizasyon başlatılmaya çalışılır.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisini Uygulamak Kolay Mı

Mantık olarak düşünüldüğü zaman bu terapinin kolay olduğu düşünülebilir fakat öyle değildir. Hastalar bu tedavi yönteminde zorlandığı için sıklıkla sonlandırılmasını isterler.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisinde Kullanılan Kısıtlama Yöntemleri

zorunlu kullanım hareket terapisi

Kısıtlama yöntemlerinde amaç sağlam tarafı hareketsiz bırakmaktır. Bu tedavi yöntemi sıklıkla kollarda kullanıldığı için yöntemlerde kol hareketini kısıtlamaya yöneliktir.

Hastanın sağlam kollarını hareketsiz bırakmak için eksremitenin vücuda bağlanması, uzun kollu kıyafet giydirilmesi, omuz askısı, alçılama, ortezler ve parmaksız eldivenler kullanılabilir.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi Uygulandığı Yer

zorunlu kullanım terapisi

Terapi hastaların gönlük yaşamı içerisinde; okul, iş ve evde kullanılabilir. Ev dışında yapılan aktiviteler daha çeşitli olacağı için gelişim daha hızlı olabilir fakat okul ve iş hayatında aktiviteleri kısıtlamak kişilerin hayatlarını olumsuz etkileyebilir. Uygulamanın nerede yapılacağına en doğru kararı kişinin kendisi ve fizyoterapisti verecektir.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi Kısıtlama Süresi

zorunlu hareket tedavisi nedir

Bu da yine hasta ve fizyoterapistin karar vereceği bir durumdur. Kısıtlamayı hastaların günde en az 4 saat uygulaması istenir fakat bunun üst sınırı yoktur. Yani hastalar isterlerse 24 saat uygulayabilirler.

Yine kısıtlama terapisinin uygulanacağı gün sayısı hastanın ihtiyaçları doğrultusunda fizyoterapistin vereceği kara ile şekillenir. Fakat uygulamada en az 10 gün en fazla 60 gün zorunlu hareket kısıtlama terapisi uygulanır.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisinin Faydaları

zorunlu kullanım hareket tedavisi nedir

Zorunlu kullanım terapisi ile hastaların sağladığı faydaları şu şekilde sıralayabiliriz.

  • Hastanın fonksiyonel hareket kapasitesi artar
  • Yaşam kalitesi artar
  • Beyin organizasyonu gelişir
  • Denge ve hareket kabiliyetinde artma olur
  • Konuşma olumlu olarak etkilenir
  • Afazide azalma olur
  • Fantom ağrısında azalma olur

Zorunlu Kullanım Tedavisi Nasıl Uygulanır

serebral palsi alternatif tedavi

Zorunlu kullanım tedavisi hastanın sağlam tarafının günde minimum 4 saat süreyle kısıtlanarak felçli ve etkilenmiş vücut tarafının kullanmasına yönelik aktiviteler tekrarlı olarak uygulanır.

Hastaya yaptırılacak aktiviteler karmaşık ve belirli zorlukta olarak seçilir. Tedavi sırasında çeşitli materyaller kullanarak aktiviteler çeşitlendirilebilir. Çocuk hastalar için sevdiği oyuncaklar kısıtlama terapisinde tedavi materyali olarak kullanılır.

Hastaların yapması gereken aktiviteler fizyoterapistler tarafından hastalara öğretilir ve aile gözetiminde hastaların yapması istenir. Hastalar için yapması gereken genel bir aktivite protokolü yoktur aktiviteler hastaların fonksiyonel yetersizliğine göre özel olarak fizyoterapist tarafından belirlenir.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisi Olumsuz Etkileri

felç hastalarında tedavi

Zorunlu kullanım terapisinin olumsuz etkileri genellikle kısıtlanan sağlam taraf ile ilgilidir. Zorunlu kullanım terapisi ile görülebilecek olumsuzlar şunlardır;

  • Sağlam tarafın uzun süreli kısıtlanmaların sonrasında sağlam tarafta fonksiyon kaybı
  • Sağlam tarafta eklem hareket açıklığından azalma
  • Sağlam tarata deri problemleri
  • Hastaların kısıtlanma sonrasında fonksiyonel becerileri azalacağı için hayal kırıklığı ve özgüven kaybı yaşayabilirler.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisini Etkileyebilecek Faktörler

zorunlu kullanım hareket tedavisi uygulama

Bir çok durum zorunlu kullanım hareket terapisini etkileyebilir. Bunları kısaca şöyle sıralayabiliriz;

  • Hastanın yaşı,
  • Hastanın tanısı,
  • Hastanın mental durumu,
  • Hastanın duyusal ve motor hasarı
  • Hastanın asıl rahatsızlığına ek diğer sorunlarının varlığı,
  • Hastanın bimanuel hareketlerdeki simetri,
  • Hastanın vücudunda ki lezyonun yeri,
  • Hastanın hasar olan tarafının dominant yani günlük hayatta kullandığı tarafının olup olmadığı

Yukarıda saymış olduğumuz durumlar zorunlu kullanım hareket terapisini etkileyebilecek faktörlerdendir.

Serebral Palsi Hastalarında Zorunlu Kullanım Hareket Terapisi

serebral palsi hastalarında zorunlu kullanım hareket terapisi

Serebral paslide zorunlu hareket terapisi son yıllarda uzmanlar tarafından uygulanan tedavi yöntemlerinden birisidir. Özellikle uygulama yapılacak kişilerin çocuk olmasının hem avantajı hemde dezavantajı vardır. Serebral palsili hastalara uygulanacak olan zorunlu hareket terapisinin süresi uygulama yeri ve nasıl uygulanacağı bir fizyoterapist tarafından belirlenmelidir.

Özellikle tedavi içerisine çocuğun sevdiği oyuncaklarının kullanılması serebral palsili hastalarında zorunlu hareket tedavisini olumlu olarak etkilemektedir.

Günlük rehabilitasyon programlarından sıkılan serebral palsili çocuklar ve aileler için zorunlu kullanım terapisi alternatif ve etkili bir tedavi olarak kullanılabilir.

Brakial Pleksus Hastalarında Zorunlu Kullanım Hareket Terapisi

Serebral palsili hastalarda olduğu gibi brakial pleksus hastalarında da zorunlu kullanım hareket tedavisi oldukça etkilidir. Özellikle etkilenin kol bölgesinde olduğu için el-dirsek ve kol becerilerini gün içerisinde zorlayıcı olarak kullanmak brakial pleksus hastalarının gelişimini olumlu olarak etkilemektedir.

Hatta brakial pleksus hastaları için şunu söyleyebilir. Brakila pleksus hastaları zorunlu hareket tedavisinden en .ok faydayı görecek hastalık gruplarıdır.

Brakial pleksus hastalarında da uygulama serebral palsili çocuklarda olduğu gibi bir fizyoterapist tarafından modifiye edilmelidir.

Zorunlu Kullanım Hareket Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

zkt nedir

Tüm tedavi yöntemlerinde olduğu gibi bu zorunlu hareket terapisinde de dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bunları kısaca sıralayacak olursak;

  • Uygulama sırasında oluşabilecek komplikasyonlar
  • Kişinin günlük hayatının çok fazla etkilenmemesi
  • Hastaların sıkılmaması
  • Özgüven kaybına uğramaması
  • Sağlam ekstremite de deri ve hareket kısıtlılığı olmaması

Yukarıda saydığımız unsurlara dikkat edildiği zaman bu tedavi kişide herhangi bir olumsuz durum oluşturmayacaktır.

Bu yazımızda zorunlu kullanım hareket tedavisi konusunu tüm detayları ile anlatmaya çalıştık. Merak ettiklerinizi yorum olarak bizlere yazabilirsiniz.