Soğuk Uygulama (Cold Pack)

Cold Pack, travmatik yaralanmalar sonucunda erken dönem de ağrıyı azaltmak için varsa kanamayı kontrol altına almak için yada spastisiteyi inhibe etmek için kullanılan bir fizik tedavi sıcaklık ajanıdır. Cold pack uygulaması gerek maliyeti gerek uygulama kolaylığı gerekse fizyolojik etkileri sebebiyle günlük hayatta en çok kullandığımız tedavi ajanlarından birisidir. Cold pack ile soğuk uygulama sıklıkla bir biri yerine kullanılmaktadır.

Soğuk uygulama sırasında en çok kullanılan ajanlar; cold pack, buz paketleri ve spreylerdir. Üçünün de etki mekanizması aynıdır yalnızca ısı transfer yolları farklıdır. Buz paketleri ve cold packler direk temas (kondüksiyon) yolu ile ısı transferini gerçekleştirirken, sprey uygulamaları ise evoparasyon yolu ile ısı transferini gerçekleştirmektedir. Spor yaralanmalarında saha içinde ki müdahaleler de sıklıkla sprey uygulamaları yapılmaktadır. Fizik tedavi uygulamaları içersinde hot pack ile beraber en çok kullanılan fizik tedavi ajanı cold packtir. Cold pack nedir sorusuna kısaca bu şekilde yanıt verebiliriz.

Bu yazımızda soğuk tedavi uygulaması nasıl yapılır, soğuk uygulama nasıl yapılır, soğuk uygulama etkileri, cold pack uygulaması, cold pack endikasyonları ve kontraendikasyonları konularından bahsedeceğiz. (Cold pack ve soğuk uygulama bir biri yerine kullanılmaktadır.)

Soğuk Uygulama Sırasında Kişi Ne Hisseder?

Soğuk uygulama sırasında vücutta sırasıyla şunlar olur;

• Hasta ilk üç dakika içerisinde soğukluk hisseder.
• 2 ve 7. dakikalar arasında hasta yanma veya acı hisseder
• 5 -12 dakikalar arasında uyuşukluk hissi giderek artar ve soğuk uygulamanın analjezik etkisi ortaya çıkar.
• 15 dakika sonrasında soğuk uygulamanın etkileri tersine döner ve metabolizma hızı artar, refleks vazodilatasyon meydana gelir.

Soğuk Uygulama (Cold Pack) Etkileri

Soğuk uygulamanın fizyolojiik etkileri;

• ağrının azaltılması
• anti-inflamatuar etki
• ödem kontrolü
• metabolizmanın yavaşlaması
• kas spazmının ve spastisitenin azaltılması

Şimdi bu saydığımız cold pack etkilerinin etki mekanizmasını kısaca açıklayacağız.

Soğuk Uygulama İle Ağrının Azaltılması

Fizik tedavide cold pack kullanımının temel amaçlarından biride ağrıyı azaltmaktır. Ağrının bloklanması şu şekilde olmaktadır;

• Serbest sinir uçlarında Na-K pompa aktivitesi azalır.
• Na-K pompa aktivitesinin azalması ile repolarizasyon ve uyarılabilirlik azalır.
• Bu azalmayla birlikte sinirlerin uyarıyı iletim hızı belirgin oranda yavaşlar. Ve ağrı hissi bloklanır
• Cold pack kapı kontrol mekanizması üzerinden ağrı kesici etki sağlar. Endorfin hormonunun salgılanmasını artırır. (Endorfin hormonu; sinirleri uyuşturarak ağrı hissinin daha az hissedilmesini sağlar.)
• Ayrıca spazm ve inflamasyon durumunda yapılan soğuk uygulamaları ikincil mekanizmalar ile ağrıyı azaltır.

Anti-İnflamatuar etki

İnflamasyon oluşmasını önlemek için cold pack, erken dönemde yani yaralanmasın olduğu ilk 3 gün içerisinde (72 saat içinde) uygulanmalıdır.

Soğuk uygulama sonrasında histamin ve prostoglandin gibi vazodilatör mediyatörlerin salgılanması azalır. Bunun sonucunda uygulanan bölgede ve zayıf olarak uzak bölgede ki arteriol damarlar daralır (vazokonstrüksiyon). Yine soğuk uygulama sonucunda kan vizkositesi artar. Bu iki etki sonucunda dolaşım hızı azalır. Böylece enflamasyon gelişimi azalır.

Ödemde soğuk uygulama

Ödeme soğuk uygulamanın mekanizması anti-iflamatuar etkiyle aynıdır. Damar çeperinin küçülmesi (Vazokonstrüksiyon) ile damar geçirgenliği azalır. Damar geçirgenliğinin azalması iltihabi hücrelerin, hücre içine sızması engellenmiş olur ve böylece ödemin önüne geçilir.

Metabolizma hızının düşmesi

Cold pack uygulaması sonucunda hücrelerin oksijen ve enerji ihtiyacı azaldığı için metabolik aktiviteler azalarak metabolizma hızı düşer. Özellikle kanama olduğu durumlarda yapılan soğuk uygulaması ile metabolizma hızı düşürülerek kan kaybının önüne geçilmeye yada durdurulmaya çalışılır.

Soğuk Uygulama İle kas spazmının azaltılması

Özellikle ağrı spazm ağrı döngüsünü kırmakta soğuk uygulaması kullanılmaktadır. Spazm haline geçerek sertleşmiş kaslar ağrıya neden olur ve kaslarda ki bu ağrı tekrar yeni bir spazm doğurur. Bu döngü kırılmadığı taktirde kısır bir döngü halinde tekrar eder durur. Özellikle kürek kemiği etrafında hissedilen kulunçlar ağrı spazm ağrı döngüsünün bir sonucudur.

15 dakikalık buz uygulaması sonucunda kırılan ağrı yeni bir spazm doğurmaz kırılan döngü sonucunda spazma girmiş kaslar gevşetilir ve hem spazm hemde ağrı ortadan kaldırılır.

Soğuk İle spastisitenin azaltılması

Soğuk ile spasitenin inhibisyonu iki yol ile olmaktadır.

• Soğuk uygulama ile kutaneal afferentlerin stimulasyonu ile üst motor nöron aktivitelerinde refleks azalma ile spasitenin inhibisyonu sağlanmaktadır.
• Cold pack uygulama sonucunda kasın direk soğutulması sonucunda affeeren iğciğin deşarjlarında azalma ile spasitenin inhibisyonu sağlanmaktadır.

Spasite durumunda soğuk uygulama germe egzersizlerinden hemen önce spasitenin inhibisyonu için 20 dakika uygulanabilir.

---

Soğuk uygulama nasıl yapılır?

Soğuk uygulama yapılacak bölgeye veya şartlara göre farklı şekillerde yapılabilir. Soğuk uygulama fizyoterapist tarafından yapılır. Kullanılacak ajanlar farklılık gösterebilir ama hepsinde ortaya çıkan etki aynıdır.

Cold Pack

Fizik tedavide soğuk uygulama içerisinde en çok kullanılan soğuk uygulama ajanıdır. Tekrar kullanılabilmesi uygulama kolaylığı tercih sebebidir. Cold pack paketlerinin içerisinde jel vardır. Cold pack hafif ıslatılmış havluyla sarılarak uygulanacak bölgeye 10-15 dakika arasında uygulanır. Aşırı soğuk ve soğuğa toleransı olmayan kişilerin ciltlerin de soğuk yanığı olmaması için sık sık kontrol edilmelidir.

---

Buz Masajı

Buz kalıpları bir poşet içerisinde veya paket içerisine koyularak fizyoterapist tarafından uygulanır. Uygulanacak alana cold pack paketlerinin koyulamayacağı veya cold paketlerinin küçük kaldığı durumlarda 10-15 cm² alana 5-15 dakika arası uygulama yapılabilir.

---

Buz sopaları

Kullanım alanı dardır. Plastik tüplerin içerisine su koyulup dondurularak hazırlanır. Parmak araları gibi diğer soğuk uygulamaların yapılamadığı bölgelerin soğutulmasında kullanılabilir.

Daldırma Yöntemi

İçinde buz partiküllerinin bulunduğu yaklaşık 15 derecelik su içerisine uygulama yapılacak bölge 5-10 dakika daldırılır. El ve ayak gibi ekstremite uçlarının genel yaralanmalarında kullanılabilir.

Soğuk Havlu

Eklemleri çevreleyebilecek şekilde ki özel soğuk havlular ile eklem bölgelerine uygulama yapılır.

Spreyler

Spor karşılaşmaları sırasında sıklıkla kullanılır. Uygulama yapılacak bölgenin yaklaşık 45 santim uzağından 30 santimlik açıyla uygulanacak kas liflerine paralel olacak şekilde 15 saniye kadar sıkılır. Etkisini hemen gösterir özellikle analjezik etkisi hemen ortaya çıkar.

---

Soğuk Tedavisinin Endikasyonları

Soğuk uygulamasının kullanıldığı bir çok hastalık vardır. Soğuk uygulamanın yapıldığı, cold pack endikasyonları şunlardır;

Kas yaralanmaları

İlk 72 saat saat de şişlik ve morarma olmadan önce uygulanır. İlk 24 saatte 2 saatte bir 15 dakika uygulanır. Sonra ki 48 saat 3 saatte bir uygulama yapılabilir. Kas yaralanmalarında cold pack uygulamaları RICE içerisinde uygulanır.

Nörolojik Rahatsızlıklar

Spasitenin inhibe edilmesinde veya kasın yeni görevinin öğretilmesinde soğuk uygulama yapılabilir.

İnflamatuar Hastalıklar

Tendon inflamasyonu, bursa inflamasyonu, epikondilitlerde, ateşli romatizma hastalıklarının aktif dönemlerinde günde 3-4 kez 10-15 dakika uygulanabilir.

Miyofasyal ağrı sendromu

Kas gerildiği sırada, sprey ile fizyoterapist tarafından soğuk uygulama yapılır. Miyofasyal ağrı sendromu ile ilgili detaylı bilgi için tıklayın.

Yanık Sonrası

Ufak çaplı yanıklarda yanığın etkisinin azaltılmasında yanıktan hemen sonra buz uygulaması yanığın etkilerini azaltabilir.

Ödem Durumunda

Erken dönemde ödemi azaltmak için 15 dakikalık buz uygulaması yapılabilir.

---

Soğu tedavisinin kontrendikasyonları

Soğuk uygulamasının kullanıldığı bir çok hastalık olmasına rağmen soğuk uygulamasının yapılmaması gereken bir çok durum vardır. Soğuk uygulamasının yapılmadığı, cold pack kontrendikasyonları şunlardır;

• Sıcak ve soğuğa karşı aşırı duyarlılığı olan kişilerde soğuk uygulama yapılmamalıdır.
• Soğuğa toleransı olmayan kişilerde
• Duyu bozukluğu olan kişilerde
• Aktif peptik ülseri olan kişilerde karın bölgesine uygulanmaz
• Raynaud’s fenomeni, burger hastalığı olan kişilerde
• Kalp hastalığı olan kişilerde
• Bazı romatizmal hastalıklarda
• Yara çevresine yara iyileşmesini geciktirdiği için uygulanmaz
• Kasa germe yapılacaksa germeden önce uygulanmaz.

---

Soğuk Uygulama Yan Etkileri

Soğuk uygulama süresi uzun tutulursa yada uygulanmaması gereken durumda uygulandığı zaman bazı yan etkiler ortaya çıkmaktadır. Bu yan etkilerden korunmak için cold pack uygulaması fizyoterapist tarafından yapılmalı ve doku da sık sık yanma olup olmadığı kontrol edilmelidir. Süre olarak 15 dakika ideal bir süredir.

• Uzamış vazokonstrüksiyon ile küçük damarlarda tromboza bağlı doku ölümü.
• Doku sıcaklığı 15 derecenin altına inmemelidir.
• Dokunun sıcaklığı 15 derecenin altına düşürüldüğü yada uzun süreli uygulamalarda Sinir hasarı oluşabilir.

Hot pack ve cold pack karşılaştırılması yaptığımız yazımızı okumak için tıklayın. Merak ettiklerinizi yorum olarak yazabilirsiniz..