Skolyozda Korse Tedavisi
26 Mart 2017- Skolyoz Kolumna vertebralisin fronral düzlemdeki lateral eğriliğidir.
- Fonksiyonel ve yapısal olmak üzere 2 ye ayrılır;
hasta öne eğildiğinde skolyotik eğrilik sabit kalıyor ise yapısal skolyoz, öne eğilme ile eğrilik düzeliyorsa fonksiyonel skolyozdur.
-Yapısal skolyozda hem lateral fleksiyon hem de rotasyon durumu vardır. Bu yüzden tedavisi fonksiyonel skolyoza göre daha güçtür.
-Ayrıca skolyozda sıkça görülen diğer bir durum Gibozite, vertebraların rotasyonu ile meydana gelir.
Fonksiyonel skolyoz: postural skolyoz, histerik skolyoz, sinir kökü irritasyonu(tümör, disk hernisi) sonucu oluşan skolyoz, inflamasyona bağlı, alt ekstremite uzunluk eşitsizliğine bağlı olarak oluşur.
Yapısal skolyoz: konjenital skolyoz, idiopatik skolyoz, noromusculer skolyoz, metabolik nedenlere bağlı skolyoz(raşitizm,osteogenezis imperfekta), posttravmatik skolyoz şeklinde sıralanabilir.
Konjenital skolyoz: (Cerrahidir,konservatif tedavisi yoktur!!)
Kemik patolojilerinden kaynaklanan skolyozdur.
İntrauterin dönemde vertebral kolon oluşumu sırasında gelişen defektlere bağlı
- formasyon (şekillenme) yetersizliği
- segmentasyon yetersizliği
- mikst tip
olmak üzere 3 farklı gruba ayrılır.
-Skolyoz ilk farkedildiği andan itibaren 1-2 ay içerisinde belirgin hale geliyorsa çok şiddetli seyredeceği düşünülebilir,
- Jüvenil tipte belirli bir yaşa kadar konservatif tedavi uygulanır daha sonra cerrahi tedavi düşünülmelidir.
- Adalosan da kemik gelişimi tamamlanıncaya kadar korse kullanılır ( Mutlaka egsersiz eşliğinde).
İdiopatik skolyoz: Tüm skolyoz olgularının %80’i , progresif seyirli, özellikle hızlı büyüme esnasında kötüleşebilen özlelik gösterir. 3 farklı gruba ayrılır;
- infantil(3 yaştan önce)
- Juvenil(3-10 yaş)
- Adelosan (10 yaştan iskelet olgunluğuna kadar)
SKOLYOZDA ORTEZLEME
0-20 derece arasında skolyoz eğriliğinde : Dikkatli kontrol, belirli aralıklarda doktor muayenesi ve de mutlaka fizyoterapistlerin önerdiği egzersiz yapılmalı.
20-40 derece arasında skolyoz eğriliğinde : Fizyoterapistlerin önerdiği egzersiz + Korse Kullanımı
40-60 derece arasında skolyoz eğriliğinde : Cerrahi düşünülebilir.
Nöromusculer skolyoz:
-Nöropatik (poliomyelit,CP,syringomyeli)
–Myopatik (musküler distrofiler)
Rizer işareti: Korseyi bırakma kriteri olarak kullanılır. İliak kristanın ossifikasyonunu ifade eder. Radyolojik olarak kontrol etmek gerekir. Kemik gelişimi tamamlanıncaya kadar 18-19 yaşlarına kadar korse kullanılır.
Korseye karar verme kriterleri
- Eğrinin tipi önemlidir. Konjenitalse cerrahi, idiopatikte düzeltme amacı, noromusculer tip skolyozlarda destekleme amaçlıdır.
- Hastanın yaşı 1-3 arasında ise skolyoz şiddetli ilerler. Çocuk 11 yaşındayken düzeltme amaçlı korse yapılır, kemik gelişimi tamamlanmış bir hastada semtomatik tedavi gerekir (egzersiz, ayakkabı altına kama koyma gibi) korseye artık gerek yoktur.
- Eğriliğin apeksi korse seçimi için çok önemlidir( vitraten yada milwaki? )
- Nöromuckuler skolyozda cerrahiye gidebilir ama aile gelişebilecek komplikasyonlardan korkabilir. Bunun sonucunda korse kullanılır. Korseyi gün içerisinde 23 saat takması gerekir. Sadece 1 saat hijyen ve egzersiz amaçlı çıkartır. Ortezin içinde ki pedinin (pamuklu beyaz- tam temaslı) her gün temizlenmesi istenir.
- 30 derece veya altına ulaşılan skolyozda (rizer 4)korse bırakılabilir mi diye deneme yapılır. Hemen bırakılmaması gerekir. –ilk 3 ay 2 saat, sonraki 3 ay 4 saat ,sonraki 3 ay 8 saat, sonraki 3 ay 12 saat çıkarılarak bırakılır.
- Rizer 4 ise ve hasta korseyi gün içerisinde 8 saate kadar takmama durumuna ulaşmış ise Posteralateral grafisi çekilir. Eger korsesiz mevcut açı 5 derece ve üzeri artıyor ise tekrar 23 saat kullanmaya devam edilir. Eğer mevcut açıda meydana gelen değişim 5 derecenin altındaysa yada artmıyor ise korse bırakma protokülüne devam edilir.
- Bir eğrilik korseyle tedavi ediliyor ise mevcut açıda artış beklenebilir ama kemik gelişimi tamamlanınca artış durur.
- Hamilelik süresince skolyozda ufak bir artış beklenir ama bu süreçte korse kullanılmaz egrilik fizyoterapistinin önerdiği egzersizler yardımıyla düzeltilmeye çalışılır.
- Açı 30 dereceden 20-25 dereceye düşerse kullanılan ortez iyi yapılmış anlamına gelir. Ama 5 derecenin altındaysa çok etkili bir ortez değildir ve korse tekrardan yaptırılmalıdır.
- Korseye cevap vermiyorsa skolyozun artması beklenir. Düzenli takip edilmesi lazım. Hasta korseyi kullanıyor ve sorunu yoksa 6 – 8 ayda bir kontrol edilir gerekirse korse yenilenir.
- Hasta korseyi bırakma protoküle göre korseyi bıraktıysa sonradan en fazla 5 derece daha artabilir ama daha sonra ilerlemez.
11 yaş, pre-menarş dönemde, açıklığı sağa bakan 30° torakolumbal eğri, pelvik asimetri +, Risser 2, apekste 10° rotasyon, manuel düzeltmede %50’nin altında koreksiyon +, bale ve jimnastik yapıyor korse önerebilirmiyiz, korse sonrası egzersiz öneriniz varmı