Anatomi Latince Sözcüklerin Okunuşu

Anatomi Biliminde Latince sözcüklerin okunuşu çok önemlidir.

• Öncelikle Anatomi terimlerinin büyük çoğunluğu Latince ve  bir kısmı da  Yunan dili olan Grekçe sözcüklerden oluşur. 
• Anatome sözcüğü Kesmek ve ayırmak anlamına gelmektedir ve bu sözcüğü tarihte ilk olarak Aristoles kullanmıştır.
• Günümüz modern anatomisinin  kurucusu ise Andreas Vesalius’tur.

 

• Günümüzde bilim dili olarak Latince kullanılmaktadır.
• Latincede 25 harf bulunur. Harflerden a, e, i, o, u  ve y harfleri ünlü, b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, ve z harfleri ise ünsüz harflerdir.
• Harflerin büyük çoğunluğu Türkçe alfabemizdeki gibi okunurken bazı harfler bulundukları yere göre değişik biçimde okunurlar.  

LATİNCE SÖZCÜKLERDE BAZI HARFLERİN OKUNUŞU

• Bir sözcükte C harfi ünsüz bir harften ve A,O, U gibi ünlü harflerden önce gelirse K gibi,
• E, İ,AE,OE ve Y harflerinden önce ise S gibi okunur.

Clava:Klava // Cellula:Sellula// Clivus:Klivus//Cervix:Serviks//Caput:Kaput //Facies:Fasyes//Canalis:Kanalis//Caecum:Sekum//Cortex:Korteks//Cytoplazma:Sitoplazma//Crista:Krista//Cerebrum:Serebrum//Sacrum:Sakrum//Cisterna:Sisterna//Cavitas:Kavitas//Superficialis:superfisyalis//Cor:Kor //Coeliacus:Sölyakus//Arcus:Arkus

 

 

 

• G harfi Türkçe’deki G gibi okunur.
• Bazen E,İ ve Y harflerinden önce geldiğinde J gibi okunur.

Galea:Galea//Gelatinosus:Jelatinöz//Gaster:Gaster//Osteologia:Osteoloji//Genus:Genus// Gynecomastia:Jinekomasti

 

 

 

• J harfi sözcüğün başında ve ünlü bir harften önce gelirse Y gibi okunur.                       

Junctura:Yunktura//Jejenum:Yeyunum//Jugularis:Yugularis //Major:Mayor//Majus:Mayus

 

 

 

 

• Q harfi Türkçe’deki KU gibi okunur.

Aqua:Akua //Quadratus:Kuadratus//Quintus:Kuintus // Quadriceps:Kuadriseps 

 

 

 

 

• T harfi T gibi okunur. Ancak İA,İO, ve İU gibi iki ünlü harften önce gelirse S gibi okunur.

Talus:Talus//Substantia:Substansya//Trigonum:Trigonum //Portio:Porsyo//Trochlea:Troklea  // Spatium:Spasyum

 

 

 

 

• Y harfi İ gibi okunur.

Systema:Sistema // Synovia:Sinovia//Diaphysis:Dyafizis  //Symphysis:Simfizis

 

 

 

 

• X harfi KS gibi okunur.

Flexura:Fleksura  //Coxae:Kokse//Cervix:Serviks  // Extremitas:Ekstremitas

 

 

 

 

• İ harfi ünsüz harflerden önce gelirse İ gibi okunur.
• Ünlü harflerden önce geldiğinde ise , Y harfi gibi okunur.

İncisura:İnsisura//İmpressio:İmpresyo//İntersectio:İnterseksyo // İntumescentia:İntumessensya

 

 

 

• U harfi Türkçe’deki gibi okunur.

Truncus:Trunkus//Curvatura:Kurvatura

 

 

Latince bir sözcükte birden fazla ünsüz veya ünlü harf yan yana gelince bir harf gibi okunur.

 

• TH  harfleri yanyana gelince T gibi okunur.

Thorax:Toraks//Thymus:Timus

 

• RH   harfleri  R  gibi  okunur.

Rhombus : Rombus             Rhinencephalon : Rinensefalon

• PH,  F  gibi  okunur.

Pharynx : Farinks                Philtrum : Filtrum

Phalanx : Falanks                 Raphe : Rafe

• CH,   K  gibi  okunur.

Chiasma :  Kiyasma               Choana : Koana

Concha:Konka                     Choledochus : Koledokus

• AE,  E  gibi  okunur.

Caecum : Sekum                    Venae : Vene

Arteriae : Arterye                   Aortae : Aorte

• AU,  AV  gibi  okunur.

Auris : Avris                                  Auditus : Avditus

Auricula : Avrikula                     Auditiva : Avditiva

• EU  ve  OE ,  Ö   gibi  okunur.

Neuron : Nöron                       Pneumaticum : Pnömatikum

Neuria  : Nörya                               Coeliacus : Sölyakus

Latince’de kullanılan Asıl sayı sıfatları :

Unus : Bir                                      Octo         : Sekiz

Duo   : İki                                       Novem     : Dokuz

Tres   : Üç                                      Decem      : On

Quattuor : Dört                             Undecim  : Onbir    

Quinque  : Beş                               Duodecim: Oniki

Sex : Altı

Septem : Yedi

Sıra gösteren sayı sıfatları :

Primus : Birinci                        Septimus      : Yedinci

Secundus : İkinci                      Octavus        : Sekizinci

Tertius : Üçüncü                       Nonus           : Dokuzuncu

Quartus : Dördüncü                 Decimus       : Onuncu

Quintus : Beşinci                       Undecimus  : Onbirinci

Sexus : Altıncı                            Duodecimus: Onikinci

Tekil sözcüklerin çoğul yapılması:

• Sonu is ile biten sözcükler çoğul yapılırken, sözcüğün sonundaki is kaldırılır, yerine es getirilir.

Tekil                             Çoğul

Anastomosis             Anastomoses

Epiphysis                   Epiphyses

Canalis                        Canales

Unguis                         Ungues

• Sonu um ile biten sözcükler çoğul yapılırken um kaldırılır,  yerine a getirilir.

Tekil                               Çoğul

Bacterium                     Bacteria

Ovum                               Ova

Ligamentum                 Ligamenta

Ostium                            Ostia

Atrium                            Atria

• Sonu us ile biten sözcükler çoğul yapılırken us kaldırılır, yerine i getirilir.

Tekil                                Çoğul

Nervus                            Nervi

Nucleus                          Nuclei

Bronchus                       Bronchi

Musculus                      Musculi

• Virus ve sinus sözcüklerinin sonu us ile biter. Bu sözcükler çoğul yapılırken sonlarına es getirilir.

Tekil                                   Çoğul

Virus                                 Viruses

Sinus                                 Sinuses

• Sonu  a ile biten sözcükler çoğul yapılırken, a dan sonra sözcüğe  e  eklenir.

Tekil                                   Çoğul

Vertebra                          Vertebrae

Arteria                              Arteriae

Vena                                  Venae

Glandula                          Glandulae 

• Sonu ix ve ex ile biten tekil bir sözcük çoğul yapılırken, sözcüğün sonundaki  ix ve ex ekleri kaldırılır, yerine ices getirilir.

Tekil                                    Çoğul

Apex                                  Apices

Cervix                               Cervices

Fornix                              Fornices

Radix                                Radices

• Sonu on ile biten bir sözcük çoğul yapılırken, sözcüğün sonundaki on kaldırılır, yerine a getirilir.

Tekil                                    Çoğul

Ganglion                          Ganglia

Spermatozoon               Spermatozoa

 

 # Anatomik Terminoloji – Tıbbi Terimler hakkında daha fazla bilgiye  BURADAN  ulaşabilirsiniz.