Derin Duyu ve Muayenesi

Derin Duyu

Derin duyu, vücudun daha derin dokularından başlıca kas, ligament, kemik, tendon ve eklemlerden doğan duyulardır. Bunlar hareket ve pozisyon duyusu, vibrasyon duyusu, bası ve derin ağrı duyularını içerir.

Derin duyu kişilerin hareketleri sırasında pozisyonlarını algılayıp postürlerini ona göre düzeltmeleri için önemli bir duyudur. Derin duyu muayenesi sırasında üç tip duyu değerlendirilir, bunlar;

• Pozisyon duyusu
• Vibrasyon duyusu
• Bası ve derin ağrı duyusu

Derin duyu içerisinde yapılan pozisyon duyusu, vibrasyon duyusu ve bası ve derin ağrı duyusu değerlendirmesi bir uzman tarafından yapılır ve sonuçlar kayıt edilir. Derin duyu muayenesi sırasında hastanın koopere olması gerekmektedir. Hastaya değerlendirme yapmadan önce adı veya bulunduğu yerin neresi olduğu gibi basit bir kaç soru sorulabilir.

Yazımızın detaylarına geçmeden şunu söyleyelim. Duyu muayenesi hakkında detaylı bilgi için daha önce yazdığımız duyu muayenesi yazımıza, yüzeyel duyu ve muayenesi yazımıza, kortikal duyu ve muayenesi yazımıza göz atabilirsiniz.

Şimdi sırasıyla hareket ve pozisyon duyusu, vibrasyon duyusu ve bası ve derin ağrı hakkında detaylı bilgi verelim.

Hareket ve Pozisyon Duyusu Muayenesi

Hareket ve pozisyon duyusu, hastanın el ve ayak parmaklarına verilen belli pozisyonların yönünü tanımasıdır. Parmaklarda hareket ve pozisyon duyusu kaybolmuşsa vücudun önkol ve bacak gibi daha büyük kısımlarında benzer muayeneler yapılmalıdır.

Hareket ve pozisyon duyusu şöyle test edilir.

Hareket duyusu testi için hastadan gözlerini yumması istenir. Daha sonra kollarından birisi aşağı yukarı hareket ettirilip aşağıda veya yukarıda bırakılır ve hastaya kolunun yukarıda mı aşağıda mı olduğu sorulur. Ayrıca hareket yaparken hastanın yukarı mı aşağı mı diye hareketi belirtmesi de istenebilir. Verilen cevaplar doğru ise hastanın hareket duyusu hakkında kayıp olup olmadığına karar verilir.

Ayrıca hareket duyusu testi sırasında aşağı yukarı hareketler ritmik şekilde yapılmamalıdır. Hasta bunu farkederse doğru cevabı istemsiz de olsa verebilir. Ve hareket sırasında ekstremiteler yandan kavranmalı alttan veya üstten kavrandığı durumlarda yine hareketin yöne hasta tarafından farkedilebilir.

Pozisyon duyusu testi de şu şekilde yapılır. Pozisyon duyusu testi için yine hastadan gözlerini kapatması istenir. Daha sonra hastanın alt veya üst ekstremitesinin bir tanesi belirli bir pozisyona getirilir. Daha sonra hastanın gözleri kapalı şekilde diğer ekstremitesini de aynı pozisyona getirmesi istenir. Hastanın yapıp yapmasına göre pozisyon duyusu olup olmadığına karar verilir.

Vibrasyon Duyusu Muayenesi

Vibrasyon duyusu, titreşim halindeki bir diyapazonun (128 veya 256 vib/sn) vücudun değişik yerlerindeki kemik çıkıntıları üzerinde tutularak titreşim duyusunun algılanmasıdır.

Vibrasyon duyusu testine başlamadan önce hastanın titreşim hissini öğrenmesi için vibrasyon aleti hastanın köprücük kemiği ve sternumuna konularak titreşim verilir. Ardından vibrasyon duyusu testine geçilir.

Hastadan gözlerini kapatması istenir ve ekstremite ucunda bir kemik üzerine vibrasyon aleti konularak teste başlanır. Hastaya titreşimi hissedip hissetmediği sorulur. Eğer hasta vibrasyonu algılıyorsa bu seferde ne zaman bittiğini söylemesi istenir. Gençlerde bu süre 20 saniyedir, yaşlılarda ise alt ekstremitede hissedilen vibrasyon hissi daha da azalır.

Vibrasyon duyusu muayenesi ayak başparmağı, iç ve dış malleoller, vertebra spinoz prosesleri, spina iliaka anterior-superior, sternum, klavikula, stiloid çıkıntılar, parmaklar üzerinde yapılabilir.

Bası ve Derin Ağrı Duyusu Muayenesi

Kişilerin derin ağrı hissedip hissetmediği muayene edilir. Kaslar ve özellikle aşil tendonu sıkılarak derin ağrı uyandırılabilir.

Hastalar ağrıyı hissedip hissetmediği sorulur. Ayrıca hissettiği ağrıya 10 üzerinden kaç puan verdiği de sorulabilir. Her iki ekstremitenin aynı yerlerine sırasıyla aynı şiddetle yapılacak derin ağrı duyu muayenesi daha doğru bir sonuç elde etmeyi sağlar.

Hastalardan derin ağrı muayenesi sırasında da gözlerini kapatması istenir ve bir kaç farklı şiddette ki sıkmada aralarında fark olup olmadığı da sorularak hastanın bası ve derin ağrı duyusu hakkında fikir edinilebilir.

Derin Duyu Bozukluğuna Sebep Olan Hastalıklar

Derin duyu kaybı olan kişilerin bu hastalıklardan birine sahip olduğu düşünülebilir.

Medulla spinalis’in subakut kombine dejenerasyonu (Nöro-anemik sendrom):

Nöro anemik sendromu olan bireylerde ilk başlarda uyuşma, karıncalanma gibi duyu kayıpları ile beraber derin duyu kaybı da olabilir. Ayrıca bu hastaların tendon reflekslerinde artma da görülür. Nöro anemik sendromu olan bireylerde patolojik reflekslerde görülür.

Tabes Dorsalis

Tabes dorsalis hastalarında derin ağrı duyusu kaybolur. Hastaların aşil tendonu sıkıldığında ve testisleri sıkıldığında hasta ağrı hissetmez. Tabes dorsalis hastalarının özellikle bacaklarında pozisyon, vibrasyon ve pasif hareket duyuları ileri derecede bozulmuştur.

Brown-Sequard sendromu

Brown-Sequard sendorumu hastalarının lezyon tarafında vibrasyon, pozisyon ve pasif hareket duyuları kaybı olur.

Bu yazımızda derin duyu muayenesi hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştık. derin duyu muayenesi içerisinde yer alan, hareket ve pozisyon duyusu, vibrasyon duyusu, bası ve derin ağrı duyusu hakkında bilgi vermeye çalıştık.

Duyu muayenesi konusunda daha fazla bilgi için duyu muayenesi yazımıza, kortikal duyu ve muayenesi yazımıza ve yüzeyel duyu ve muayenesi yazımıza göz atabilirsiniz.